Trong bối cảnh xã hội và thị trường lao động thay đổi nhanh chóng, việc chọn nghề không còn đơn giản chỉ là “thích gì làm nấy”. Theo báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), có tới 65% học sinh cấp 2 hiện nay sẽ làm những công việc chưa hề tồn tại ở thời điểm hiện tại. Điều này chứng tỏ rằng việc định hướng nghề nghiệp cần dựa trên xu hướng tương lai, năng lực cá nhân và nhu cầu xã hội, thay vì chỉ dựa vào sở thích hay trào lưu.
Ở Việt Nam, một khảo sát của Trung tâm Dự báo Nhân lực TP.HCM cho thấy:
40% sinh viên tốt nghiệp ra trường làm trái ngành.
60% lao động trẻ mất ít nhất 2-3 năm để tìm đúng hướng đi sau khi ra trường.
Những con số này phản ánh rõ ràng tầm quan trọng của việc được tư vấn nghề nghiệp từ sớm.
Trong bối cảnh thị trường lao động biến đổi nhanh, nhiều bạn trẻ loay hoay với câu hỏi: “Mình hợp với nghề nào?” hay “Liệu ngành mình chọn có tương lai không?”. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tư vấn định hướng nghề nghiệp là gì, mang lại lợi ích ra sao, các hình thức phổ biến hiện nay và những lưu ý để tận dụng hiệu quả quá trình này.
Tổng quan về tư vấn định hướng nghề nghiệp
Trước khi tham gia bất kỳ hoạt động tư vấn nào, điều quan trọng là bạn phải hiểu đúng hoạt động đó là gì và mình thuộc nhóm đối tượng nào cần đến sự hỗ trợ.
Tư vấn định hướng nghề nghiệp là gì?
Tư vấn định hướng nghề nghiệp là quá trình cung cấp thông tin, phân tích năng lực cá nhân và đưa ra gợi ý phù hợp để người học hoặc người đi làm chọn ngành nghề đúng với khả năng, sở thích và xu hướng thị trường. Hoạt động này không đơn thuần dừng ở việc chọn ngành nào, mà còn giúp người tham gia xây dựng kế hoạch học tập, phát triển kỹ năng, và chuẩn bị cho những thay đổi trong hành trình sự nghiệp.
Ai cần đến tư vấn nghề nghiệp?
Không chỉ học sinh cuối cấp mới cần tư vấn định hướng nghề nghiệp. Sinh viên đang đứng trước ngưỡng chọn chuyên ngành, người mới đi làm muốn đổi nghề, hay thậm chí những ai đã có vài năm kinh nghiệm nhưng cảm thấy bế tắc cũng đều cần đến hình thức hỗ trợ này. Việc tìm đến tư vấn ở từng giai đoạn khác nhau sẽ giúp tiết kiệm thời gian, giảm rủi ro chọn sai đường, đồng thời mở ra nhiều cơ hội phát triển mới.
Lợi ích của tư vấn định hướng nghề nghiệp
Để hiểu tại sao ngày càng nhiều người quan tâm đến hoạt động tư vấn định hướng nghề nghiệp này, hãy cùng xem xét những lợi ích cụ thể mà nó mang lại dưới đây:
Giúp hiểu rõ năng lực và sở thích cá nhân
Nhiều bạn trẻ thường chọn ngành theo xu hướng hoặc ý kiến của người khác mà chưa thực sự biết mình mạnh ở đâu, đam mê thực sự của mình là gì, năng lực của mình phù hợp với lĩnh vực nào. Khi đó, tư vấn định hướng nghề nghiệp có thể giúp bạn đánh giá khách quan về tính cách, sở thích và năng lực thông qua các bài test hoặc trò chuyện trực tiếp.
Cung cấp thông tin về thị trường lao động
Điểm nổi bật trong các chương trình, sự kiện tư vấn định hướng nghề nghiệp đó là việc cập nhật thông tin thị trường. Bạn sẽ biết được ngành nào đang phát triển, ngành nào có nguy cơ bão hòa, mức lương trung bình ra sao. Nhờ đó, bạn không chỉ chọn ngành theo sở thích mà còn cân nhắc đến tính thực tế và triển vọng nghề nghiệp lâu dài.
Định hình lộ trình học tập và nghề nghiệp rõ ràng
Thay vì loay hoay lựa chọn giữa nhiều ngã rẽ, tư vấn định hướng nghề nghiệp giúp bạn có tầm nhìn xa hơn. Bạn biết mình cần học thêm kỹ năng gì, có nên đi thực tập sớm không, hay cần chuẩn bị chứng chỉ nào. Lộ trình rõ ràng sẽ tạo ra động lực học tập và giúp bạn tiết kiệm thời gian so với việc mày mò thử sai.
Các hình thức tư vấn định hướng nghề nghiệp hiện nay
Hiện nay, tư vấn định hướng nghề nghiệp được triển khai với nhiều hình thức khác nhau, phù hợp cho từng đối tượng và nhu cầu.
Tư vấn trực tiếp tại trường học
Nhiều trường học tổ chức các buổi tư vấn 1-1 hoặc nhóm nhỏ để hỗ trợ học sinh, sinh viên. Điểm mạnh của hình thức này là sự gần gũi, dễ tiếp cận và được thực hiện bởi những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục. Tuy nhiên, hạn chế là phạm vi thông tin có thể chưa đủ rộng và đôi khi còn bị hạn chế về mặt thời gian (do khuôn khổ của chương trình) nên khó đi đến tận cùng những thắc mắc.
Tư vấn online qua các nền tảng số
Trong thời đại công nghệ, hình thức tư vấn trực tuyến qua website, ứng dụng hoặc mạng xã hội ngày càng phổ biến. Người học có thể thực hiện bài test tính cách, tham gia buổi tư vấn video call, hoặc theo dõi nội dung hướng nghiệp từ xa. Ưu điểm là tiện lợi, tiết kiệm chi phí, nhưng bạn cần tỉnh táo để chọn nguồn tư vấn uy tín, tránh các kênh thiếu kiểm chứng.
Workshop, hội thảo và chuyên đề nghề nghiệp
Đây là hình thức kết hợp giữa chia sẻ kiến thức và trải nghiệm thực tế. Người tham gia có thể nghe chuyên gia trình bày, tham gia thảo luận nhóm, và thậm chí thử sức với các bài tập mô phỏng công việc. Workshop mang lại sự tương tác cao, giúp người tham gia hình dung rõ hơn về ngành nghề, nhưng cũng đòi hỏi sự chủ động và cởi mở trong quá trình tham gia.
Các chương trình tư vấn hướng nghiệp Hot Hit tại Việt Nam
| Tên chương trình / sự kiện | Đơn vị tổ chức | Đối tượng phù hợp | Nội dung nổi bật |
|---|---|---|---|
| Ngày hội Tư vấn tuyển sinh – Hướng nghiệp 2025 | Đại học Bách khoa Hà Nội & các đơn vị phối hợp | Học sinh THPT, phụ huynh | Hơn 295 gian tư vấn từ 100+ trường, thu hút gần 20.000 học sinh & giáo viên (baochinhphu.vn) |
| Workshop Hướng nghiệp 2024-2025 tại Vinschool | Vinschool | Học sinh THPT (khối 10, 11, 12) | Trắc nghiệm MBTI, Holland; định hướng bản thân, lập kế hoạch nghề nghiệp (Vinschool) |
| Ngày hội Hướng nghiệp 2025 – Trường Thực nghiệm KHGD | Trường Thực nghiệm KHGD | Học sinh khối 9–12, giáo viên, phụ huynh | Các khu vực tư vấn, chuyên gia nghề nghiệp, gian tư vấn đại học, trải nghiệm nghề (VOV2) |
| Hoạt động trải nghiệm & tham vấn nghề nghiệp tại trường Thực nghiệm | Ban phụ huynh + T&C Việt Nam + Nhà trường | Học sinh trường THPT | Tọa đàm, tư vấn nghề, trao đổi phụ huynh – học sinh (thucnghiem.edu.vn) |
| Workshop “Chuyện chọn nghề – Gen Z và xu hướng” | BFN Academy | Học sinh, giới trẻ | Giải mã giá trị bản thân, xu hướng nghề trong thời đại mới (GPO Career) |
| Chương trình Định hướng Nghề nghiệp Thành Công (Swinburne Việt Nam) | Swinburne Việt Nam | Học sinh THPT | Phương pháp tiếp cận chiến lược và cá nhân hóa, theo 3 giai đoạn: Khám phá – Trải nghiệm – Kết nối (Swinburne University Vietnam) |
| Workshop “Your Choice – Your Future” | FPT Schools | Học sinh THPT (khối 10, 11) | Khám phá bản thân, định hướng nghề nghiệp từ sớm (thanhhoa-school.fpt.edu.vn) |
Lưu ý khi tham gia tư vấn nghề nghiệp
Tư vấn định hướng nghề nghiệp chỉ thực sự hiệu quả nếu người tham gia biết cách tận dụng và kết hợp với trải nghiệm thực tế. Để việc tham gia các chương trình này phát huy tối đa hiệu quả, bạn cần lưu ý những điều sau:
Xác định nhu cầu cá nhân trước khi tìm tư vấn
Trước khi tham gia, hãy tự hỏi: “Mình cần gì từ buổi tư vấn này?” Bạn muốn biết mình hợp ngành nào, hay muốn tìm hiểu thị trường việc làm? Việc xác định rõ nhu cầu giúp bạn chọn đúng hình thức tư vấn và tiết kiệm thời gian cho cả hai bên.
Kiểm chứng độ tin cậy của nguồn tư vấn
Không phải ai cũng có thể đưa ra lời khuyên nghề nghiệp chất lượng. Bạn cần xem xét uy tín của đơn vị hoặc cá nhân cung cấp dịch vụ, tham khảo phản hồi từ người từng tham gia. Việc kiểm chứng trước sẽ giúp bạn tránh được những lời khuyên thiếu cơ sở hoặc mang tính quảng cáo.
Kết hợp tư vấn với trải nghiệm thực tế để có quyết định đúng đắn
Cuối cùng, cần nhấn mạnh rằng tư vấn hướng nghiệp không phải là đích đến, mà chỉ là một phần trong hành trình dài để học sinh tìm ra con đường nghề nghiệp phù hợp. Lời khuyên từ thầy cô, chuyên gia hay cha mẹ có thể giúp bạn mở rộng tầm nhìn, nhưng nếu chỉ dừng lại ở việc nghe tư vấn, bạn sẽ khó có cái nhìn toàn diện về nghề. Chính vì vậy, học sinh cần chủ động kết hợp những kiến thức và định hướng được chia sẻ với trải nghiệm thực tế.
Bạn có thể bắt đầu từ những bước nhỏ nhưng thiết thực, chẳng hạn:
Tham gia câu lạc bộ tại trường (CLB báo chí, CLB khoa học, CLB khởi nghiệp…) để rèn luyện kỹ năng, kiểm chứng sở thích.
Đăng ký các chương trình thực tập ngắn hạn hoặc trải nghiệm nghề nghiệp tại doanh nghiệp, tổ chức xã hội, giúp bạn hiểu công việc thực sự diễn ra như thế nào.
Thử việc bán thời gian trong lĩnh vực mình quan tâm, từ đó đánh giá mức độ phù hợp với bản thân.
Tham gia ngày hội hướng nghiệp, workshop chuyên đề để tiếp xúc trực tiếp với chuyên gia, doanh nhân, cựu sinh viên, và đặt câu hỏi cụ thể về nghề.
Thực hiện các trắc nghiệm hướng nghiệp (Holland, MBTI, Big Five…) để có cơ sở khoa học hơn trong việc so sánh với trải nghiệm thực tế.
Kết nối với mentor hoặc cố vấn nghề nghiệp – những người đi trước có kinh nghiệm, có thể đồng hành và đưa ra phản hồi khách quan cho bạn.
Sự kết hợp giữa tư vấn và trải nghiệm sẽ giúp học sinh vừa có kiến thức định hướng, vừa có trải nghiệm thực tiễn để kiểm chứng. Nhờ đó, quyết định cuối cùng về nghề nghiệp sẽ không chỉ dựa vào cảm tính hay ý kiến người khác, mà được xây dựng trên hiểu biết, thử nghiệm và sự trưởng thành của chính bạn.
Kết luận
Tư vấn định hướng nghề nghiệp là một công cụ hữu ích để mỗi cá nhân hiểu rõ bản thân, nắm bắt xu hướng thị trường và xây dựng lộ trình phát triển. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng tư vấn chỉ mang tính tham khảo. Quyết định cuối cùng vẫn phụ thuộc vào sự trải nghiệm và nỗ lực của chính bạn. Biết tận dụng cả hai yếu tố này sẽ giúp bạn đi đúng hướng và tiến xa hơn trên con đường sự nghiệp.
Linh Phương
19 lượt xem
14-10-2025
