Ngày 13/10, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh (Phòng Cảnh sát kinh tế) bắt tạm giam nữ DJ Võ Thị Ngọc Ngân (biệt danh Ngân 98) để điều tra tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” theo Điều 193 Bộ luật Hình sự.
Theo cơ quan điều tra, Ngân thành lập và điều hành Công ty ZuBu (để mẹ ruột làm giám đốc) và Hộ kinh doanh ZuBu shop (để người khác đứng tên).
Từ năm 2021, Ngân hợp tác với một số nhà máy tại Hà Nội để đặt gia công các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe giảm cân như: Super Detox X3, X7, X1000.
Quá trình hoạt động, Ngân đã đưa sản phẩm có tên gọi “viên rau củ Collagen” để “tặng kèm” khi tiêu thụ các sản phẩm. Viên rau củ này không được cấp phép lưu hành, không có hồ sơ công bố sản phẩm, nhưng được đóng gói, dán nhãn trùng thương hiệu X3-X7-X1000 và quảng cáo là “tăng hiệu quả giảm cân khi dùng kèm”.
Câu chuyện Ngân 98 đặt ra câu hỏi lớn cho ngành giáo dục và toàn xã hội:
Chúng ta đã dạy gì cho thế hệ trẻ về đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm kinh doanh, và lằn ranh giữa thành công và gian dối?
Và quan trọng hơn, làm sao để không còn những “Ngân 98 khác” – những người đánh mất nhận thức đạo đức vì hào quang ảo và lợi nhuận ngắn hạn?
Toàn cảnh vụ việc Ngân 98 bị bắt – Tấm gương phản chiếu thực trạng giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh
Vào đầu tháng 10/2025, thông tin DJ Ngân 98 (tên thật Võ Thị Ngọc Ngân) bị khởi tố và bắt tạm giam để điều tra về hành vi “sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm” đã nhanh chóng phủ sóng truyền thông. Theo kết quả điều tra được công bố, Ngân 98 cùng cộng sự đã sản xuất, quảng cáo và bán ra thị trường nhiều loại “viên rau củ Collagen” và “thuốc giảm cân” không được cấp phép, thậm chí có chứa các hoạt chất bị cấm như sibutramin và phenolphthalein – những chất có thể gây rối loạn tim mạch, thần kinh và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Đáng nói, phần lớn người mua sản phẩm của Ngân 98 là giới trẻ và phụ nữ, bị thu hút bởi hình ảnh “người nổi tiếng kinh doanh làm đẹp”. Vụ việc vì thế không chỉ dừng ở khía cạnh pháp lý, mà còn đặt ra vấn đề đạo đức và nhận thức xã hội trong hoạt động kinh doanh – đặc biệt khi người bán là người có ảnh hưởng (KOL, influencer).
Nếu nhìn sâu hơn, vụ án này phản ánh thực trạng giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh tại Việt Nam còn nhiều khoảng trống. Trong khi nhiều bạn trẻ dễ dàng nắm vững kỹ năng bán hàng online, chạy quảng cáo, tạo nội dung tiếp thị, thì lại thiếu nền tảng về đạo đức nghề nghiệp, hiểu biết pháp luật và trách nhiệm xã hội. Họ biết cách thu hút người xem, nhưng chưa được dạy cách kinh doanh trung thực, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Một nguyên nhân nằm ở chỗ: giáo dục hiện nay chú trọng nhiều đến “kỹ năng khởi nghiệp”, nhưng lại ít nhấn mạnh “đạo đức khởi nghiệp”. Những bài học về trung thực, minh bạch trong thương mại – lẽ ra phải được lồng ghép từ cấp phổ thông – vẫn còn mờ nhạt hoặc mang tính hình thức. Chính vì vậy, những hiện tượng như Ngân 98 không chỉ là sai phạm cá nhân, mà là hệ quả của sự thiếu hụt giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh – nơi người trẻ có thể biết cách làm giàu, nhưng không được học cách làm giàu chân chính.
Vụ Ngân 98, do đó, không đơn thuần là một bản án pháp lý, mà là bản cảnh tỉnh dành cho nền giáo dục và xã hội: khi đạo đức bị xem nhẹ trong quá trình hình thành tư duy kinh doanh, sự sụp đổ của niềm tin là điều tất yếu.
Thực trạng nhận thức đạo đức kinh doanh trong xã hội Việt Nam hiện nay
Vụ việc Ngân 98 bị bắt không phải là trường hợp cá biệt. Trên thực tế, trong những năm gần đây, hàng loạt vụ việc tương tự – từ bán hàng giả, quảng cáo sai sự thật, đến gian lận thương mại online – cho thấy thực trạng giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh ở Việt Nam đang có dấu hiệu đáng lo ngại. Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số và mạng xã hội đã tạo ra cơ hội làm giàu nhanh chóng, nhưng cũng kéo theo xu hướng “kinh doanh bất chấp”, nơi lợi nhuận được đặt lên trên đạo đức.
1. Sự lệch chuẩn trong tư duy kinh doanh của giới trẻ
Nhiều bạn trẻ ngày nay sớm có ý thức khởi nghiệp, song lại thiếu nền tảng về đạo đức nghề nghiệp và tuân thủ pháp luật. Một khảo sát giả định của Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục và Xã hội năm 2024 cho thấy:
62% thanh niên được hỏi cho rằng “kinh doanh giỏi” là kiếm được nhiều tiền,
Trong khi chỉ 28% nhấn mạnh yếu tố trung thực và trách nhiệm xã hội là tiêu chí quan trọng của người làm kinh doanh.
Điều này cho thấy, nhận thức về “đạo đức trong thương mại” vẫn còn mờ nhạt. Không ít người trẻ tin rằng “thành công bằng mọi giá” là chấp nhận được, miễn sao không bị phát hiện hoặc “vẫn trong giới hạn luật pháp mập mờ”.
Từ góc độ giáo dục, điều này phản ánh thiếu hụt định hướng về đạo đức kinh doanh trong nhà trường – nơi học sinh được dạy “cách làm giàu”, nhưng chưa được dạy “giới hạn để không đánh mất nhân cách”.
2. Chương trình giáo dục chưa chú trọng đào tạo đạo đức kinh doanh
Hiện nay, dù Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai nhiều nội dung về “giáo dục công dân”, “kỹ năng sống” hay “giáo dục hướng nghiệp”, nhưng nội dung về nhận thức đạo đức kinh doanh vẫn chưa được hệ thống hóa.
Ở bậc đại học, chỉ một số ngành như Quản trị kinh doanh, Luật, Marketing có học phần “Đạo đức nghề nghiệp”, song phần lớn được giảng dạy khô khan, nặng lý thuyết, thiếu tình huống thực tế.
Trong khi đó, ở bậc phổ thông, học sinh hiếm khi được tiếp xúc với các ví dụ thực tế về kinh doanh trung thực – gian dối, hay hệ lụy của việc quảng cáo sai sự thật. Điều này khiến khái niệm “đạo đức kinh doanh” trở nên xa lạ, trừu tượng và không có tác động thực tế đến hành vi.
Hậu quả là, nhiều người trẻ khi bước vào môi trường kinh tế thị trường, không có kháng thể đạo đức đủ mạnh để chống lại cám dỗ của lợi nhuận. Khi gặp cơ hội kiếm tiền nhanh, họ dễ sa vào các hành vi như gian dối quảng cáo, trốn thuế, buôn hàng nhái – và rồi lý giải rằng “ai cũng làm vậy”.
3. Ảnh hưởng tiêu cực từ văn hóa mạng và “kinh doanh thần tượng”
Mạng xã hội vô hình trung đã tạo nên một “chuẩn mực sai lệch” khi nhiều người nổi tiếng quảng bá sản phẩm thiếu kiểm chứng, nhưng vẫn được tung hô và coi là “thành công”. Sự nổi tiếng dễ khiến người trẻ ngộ nhận rằng: “Có danh tiếng là có quyền bán bất cứ thứ gì”.
Chính vì thế, vụ Ngân 98 bị bắt trở thành một cú sốc truyền thông, buộc xã hội phải nhìn lại cách mà truyền thông mạng đang góp phần làm xói mòn nhận thức đạo đức kinh doanh. Khi hình ảnh “làm giàu dễ”, “bán hàng online là con đường ngắn nhất để đổi đời” được tôn vinh, giá trị trung thực và trách nhiệm lại bị đẩy lùi ra sau.
>>> Xem thêm: Tình trạng học sinh bị bắt cóc, lừa đảo hiện nay: Cảnh giác và cách đề phòng
Nguyên nhân dẫn đến sự xuống cấp trong nhận thức đạo đức kinh doanh
Để nhìn rõ hơn thực trạng giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh, cần đi sâu vào nguyên nhân gốc rễ khiến ngày càng nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, sa vào hành vi gian dối trong thương mại. Vụ việc Ngân 98 chỉ là phần nổi của tảng băng chìm – phản ánh sự khủng hoảng trong hệ giá trị đạo đức kinh doanh, bắt nguồn từ ba nhóm nguyên nhân chính: xã hội, giáo dục và pháp lý.
1. Ảnh hưởng của văn hóa mạng và “chủ nghĩa thành công nhanh”
Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội trở thành thước đo thành công mới. Hàng triệu người trẻ dành hàng giờ mỗi ngày theo dõi những “thần tượng” làm giàu từ việc bán hàng online, review sản phẩm, hay livestream kiếm hàng trăm triệu đồng. Điều đó dần hình thành một nhận thức lệch lạc: thành công là phải nổi tiếng – còn cách đạt được không quan trọng.
Khi danh tiếng trở thành công cụ sinh lời, nhiều người sẵn sàng quảng bá sản phẩm mà họ không hiểu rõ, thậm chí phớt lờ quy định an toàn thực phẩm và pháp luật thương mại. Ngân 98 là ví dụ điển hình – từ hình tượng giải trí chuyển sang kinh doanh, nhưng không có nền tảng kiến thức hay đạo đức nghề nghiệp vững vàng, dẫn đến hành vi sai phạm.
Hiện tượng này cho thấy, giáo dục đạo đức trong không gian mạng vẫn còn yếu. Người trẻ học được cách xây dựng thương hiệu cá nhân, nhưng chưa được dạy cách giữ đạo đức khi trở thành người có ảnh hưởng. Chính “văn hóa hào quang ảo” này đã góp phần làm xói mòn nhận thức đạo đức kinh doanh trong một bộ phận giới trẻ.
2. Khoảng trống của hệ thống giáo dục về đạo đức nghề nghiệp
Giáo dục Việt Nam trong nhiều năm vẫn nặng về “dạy chữ, dạy kỹ năng”, mà thiếu “dạy nhân cách trong hành nghề”.
Từ bậc phổ thông đến đại học, nội dung về đạo đức kinh doanh, trách nhiệm xã hội và tuân thủ pháp luật trong thương mại chưa được giảng dạy một cách hệ thống và thực tế.
Ở nhiều trường, môn “Giáo dục công dân” hay “Đạo đức nghề nghiệp” vẫn dừng ở mức lý thuyết khô khan, thiếu liên hệ với tình huống đời sống. Học sinh – sinh viên hiếm khi được phân tích các vụ việc thực tế như Ngân 98 hay các vụ buôn hàng giả để hiểu sâu về hậu quả đạo đức và pháp lý.
Chính vì thế, khi bước vào đời, họ dễ bị cuốn vào vòng xoáy “lợi nhuận – cạnh tranh – quảng cáo”, mà không có nền tảng giá trị để cân bằng giữa đạo đức và thành công.
Có thể nói, thực trạng giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh hiện nay không chỉ thiếu về nội dung, mà còn yếu về phương pháp. Giáo dục chưa giúp người học hình thành “bản lĩnh đạo đức” – tức là khả năng nói “không” với lợi nhuận phi pháp, dù có cơ hội trước mắt.
3. Quản lý xã hội và chế tài pháp lý chưa đủ mạnh
Một nguyên nhân khác khiến đạo đức kinh doanh bị xem nhẹ là sự lỏng lẻo trong quản lý và thực thi pháp luật.
Dù Việt Nam có hệ thống quy định khá đầy đủ về quảng cáo, thương mại điện tử và an toàn thực phẩm, nhưng việc xử lý vi phạm thường chỉ dừng ở mức phạt hành chính, không đủ sức răn đe.
Thực tế, nhiều cá nhân, KOL, hay người nổi tiếng vi phạm trong quảng cáo sai sự thật vẫn có thể quay lại hoạt động bình thường sau khi nộp phạt. Điều đó vô tình tạo nên tâm lý “vi phạm cũng chẳng sao”, khiến chuẩn mực đạo đức bị bào mòn theo từng lần bỏ qua.
Bên cạnh đó, công tác kiểm soát nội dung quảng cáo trên mạng còn thiếu sự phối hợp giữa các cơ quan – Bộ Công Thương, Bộ TT&TT, và Bộ GD&ĐT. Khi các kẽ hở này tồn tại, người vi phạm dễ lợi dụng, còn người tiêu dùng thì khó được bảo vệ.
Như vậy, sự suy giảm nhận thức đạo đức kinh doanh không chỉ đến từ cá nhân, mà là hệ quả tổng hợp của môi trường xã hội, giáo dục và pháp lý chưa đủ mạnh mẽ để hình thành “văn hóa kinh doanh tử tế”.
Từ những nguyên nhân trên, có thể thấy vụ Ngân 98 là biểu hiện điển hình của sự đứt gãy giữa tri thức và đạo đức trong quá trình phát triển kinh tế thị trường. Nếu không sớm điều chỉnh, những “Ngân 98 khác” sẽ tiếp tục xuất hiện – khi lợi nhuận vẫn được đề cao hơn nhân cách, và giáo dục đạo đức kinh doanh vẫn chỉ tồn tại trên giấy.
Bài học và giải pháp nâng cao giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh
Vụ việc Ngân 98 bị bắt vì bán hàng giả không chỉ là câu chuyện cá nhân hay pháp lý đơn thuần, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho xã hội về khủng hoảng trong giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh. Khi các giá trị đạo đức bị xem nhẹ, còn lợi nhuận được tôn thờ, thì mọi lĩnh vực – từ kinh doanh, nghệ thuật đến giáo dục – đều có nguy cơ bị thương mại hóa. Vì thế, cần nhìn nhận đây là vấn đề giáo dục đạo đức mang tính hệ thống, cần sự tham gia đồng bộ của nhà trường, gia đình, và xã hội.
1. Trong nhà trường: Tích hợp đạo đức nghề nghiệp vào chương trình giáo dục
Nhà trường chính là nơi đầu tiên và có ảnh hưởng sâu sắc nhất trong việc hình thành nhận thức đạo đức kinh doanh cho thế hệ trẻ. Tuy nhiên, trong nhiều năm, nội dung này chưa được chú trọng đúng mức.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chủ động đưa các chuyên đề “Đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội” vào chương trình học từ cấp THPT đến đại học, đặc biệt ở các ngành có liên quan đến kinh tế, marketing, thương mại điện tử.
Không chỉ dạy lý thuyết, việc lồng ghép các tình huống thực tế, ví dụ từ các vụ việc vi phạm như Ngân 98, KOL quảng cáo sai sự thật hay doanh nghiệp bán hàng giả sẽ giúp học sinh – sinh viên nhận thức được hậu quả cụ thể của hành vi phi đạo đức.
Song song đó, trường học nên khuyến khích các dự án học tập về kinh doanh có trách nhiệm, nơi học sinh được thực hành mô hình kinh doanh nhỏ nhưng phải tuân thủ chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Qua đó, các em không chỉ học cách làm giàu mà còn học cách “làm người tử tế trong kinh doanh”.
2. Trong xã hội: Xây dựng văn hóa kinh doanh liêm chính và truyền thông có trách nhiệm
Giáo dục đạo đức không chỉ là nhiệm vụ của trường học, mà là trách nhiệm của toàn xã hội trong việc định hình chuẩn mực hành vi kinh doanh.
Các doanh nghiệp, hiệp hội nghề nghiệp, cơ quan truyền thông cần cùng nhau xây dựng văn hóa “kinh doanh liêm chính” – coi trọng sự thật, tôn trọng người tiêu dùng, và minh bạch trong quảng cáo.
Đặc biệt, các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, YouTube… cần siết chặt quản lý hoạt động quảng cáo và livestream thương mại. Khi người nổi tiếng hoặc người có ảnh hưởng vi phạm, truyền thông không nên cổ xúy hay khai thác như “drama giải trí”, mà cần định hướng dư luận về góc độ đạo đức nghề nghiệp và pháp luật.
Cùng với đó, cần phát triển các chiến dịch tuyên truyền nhận thức về đạo đức kinh doanh, đặc biệt hướng tới giới trẻ – nhóm dễ bị thu hút bởi hình thức làm giàu nhanh và danh tiếng ảo. Khi xã hội đồng lòng coi trọng “làm đúng hơn làm nhanh”, chuẩn mực đạo đức mới có cơ hội được phục hồi.
3. Trong gia đình: Nuôi dưỡng giá trị trung thực và trách nhiệm từ sớm
Không thể có doanh nhân liêm chính nếu không có những đứa trẻ được dạy trung thực từ nhỏ. Gia đình – nền tảng đầu tiên của giáo dục đạo đức – cần chủ động gieo mầm nhận thức về đúng sai, thật giả, và hậu quả của sự gian dối cho con cái ngay từ tuổi thiếu niên.
Thay vì chỉ định hướng con chọn ngành “hot”, cha mẹ nên trao đổi về ý nghĩa của nghề nghiệp, giá trị của lao động chân chính, và khuyến khích con biết nói “không” với hành vi phi đạo đức, dù đó là con đường ngắn để đạt được lợi ích.
Trong thời đại mạng xã hội, cha mẹ cũng cần đồng hành cùng con trong việc sử dụng Internet, giúp con hiểu rằng không phải mọi hình mẫu thành công trên mạng đều đáng noi theo. Chỉ khi mỗi gia đình trở thành “trường học đạo đức nhỏ”, xã hội mới có nền tảng vững chắc để xây dựng thế hệ doanh nhân có tâm, có tầm.
Từ bài học Ngân 98 – Thức tỉnh giá trị đạo đức trong kinh doanh
Vụ việc Ngân 98 bị bắt vì liên quan đến kinh doanh hàng giả không chỉ là sự kiện gây chấn động mạng xã hội, mà còn là tấm gương phản chiếu rõ nét thực trạng giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh tại Việt Nam hiện nay. Một người nổi tiếng, có tầm ảnh hưởng rộng, nhưng lại thiếu hiểu biết và ý thức về trách nhiệm xã hội — điều đó cho thấy đạo đức nghề nghiệp chưa thực sự trở thành “la bàn” định hướng hành vi trong kinh doanh và truyền thông.
Từ sự việc này, xã hội cần nhìn lại cách mà chúng ta đang giáo dục thế hệ trẻ:
Chúng ta đã dạy các em cách kiếm tiền, nhưng liệu đã dạy đủ về cách kiếm tiền đúng chưa?
Chúng ta khuyến khích khởi nghiệp, nhưng có bao giờ hỏi rằng khởi nghiệp bằng gì – bằng sáng tạo hay bằng gian dối?
Nếu nền giáo dục vẫn chỉ dừng ở việc truyền đạt kỹ năng mà thiếu đi nền tảng đạo đức, thì những vụ việc như Ngân 98 sẽ không phải là cá biệt, mà sẽ còn lặp lại dưới nhiều hình thức tinh vi hơn.
Giáo dục nhận thức đạo đức kinh doanh không chỉ là một môn học, mà là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong mọi quá trình hình thành nhân cách, tri thức và hành vi xã hội. Nó phải được bắt đầu từ gia đình, củng cố trong nhà trường, lan tỏa qua truyền thông và được bảo vệ bằng pháp luật.
Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể xây dựng được một thế hệ doanh nhân, nghệ sĩ, và công dân vừa có năng lực, vừa có đạo đức, biết đặt lợi ích cộng đồng lên trên lợi nhuận cá nhân.
Và hơn hết, bài học từ vụ Ngân 98 phải được xem như một lời nhắc nhở tỉnh táo:
Trong xã hội hiện đại, thành công không chỉ được đo bằng tiền bạc hay danh tiếng – mà bằng cách con người giữ được phẩm chất của mình trước cám dỗ của lợi nhuận.
Viết Chung
Nguồn thông tin: https://nhandan.vn/bat-giam-ngan-98-de-dieu-tra-toi-san-xuat-buon-ban-hang-gia-la-thuc-pham-post914988.html
27 lượt xem
14-10-2025
