Không ít cha mẹ lo lắng khi con mình chỉ có học lực trung bình – điểm số không nổi bật, không nằm trong nhóm học sinh giỏi, cũng không có định hướng rõ ràng về tương lai. Thực tế, một lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình phù hợp hoàn toàn có thể giúp học sinh thành công, có thu nhập tốt và thăng tiến vững vàng, nếu được định hướng đúng từ sớm.
Học lực trung bình có nhiều hơn một hướng đi khác
Khi thấy con mình chỉ đạt học lực trung bình, nhiều phụ huynh lo lắng, thậm chí thất vọng. Những câu hỏi quen thuộc bắt đầu xuất hiện: “Con học thế này thì có thi nổi đại học không?”, “Nếu không học đại học thì sau này làm gì?”, “Học nghề có tương lai không?”, lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình như thế nào…
Thực tế, học lực trung bình không có nghĩa là con không có tương lai. Vấn đề là con chưa tìm được cách học phù hợp, hoặc chưa phát hiện được thế mạnh riêng của mình, phụ huynh cũng chưa giúp con định hướng nghề, xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình phù hợp.
Ngày nay, rất nhiều nghề nghiệp mở ra cho những người có kỹ năng thực hành tốt, tính kỷ luật, tinh thần học hỏi và tay nghề vững. Những yếu tố này không phụ thuộc vào điểm số trên lớp, mà phụ thuộc vào định hướng nghề nghiệp đúng đắn từ sớm.
Vì vậy, thay vì áp lực phải đỗ đại học, cha mẹ hãy cùng con xây dựng “lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình” – con đường học tập, rèn luyện và phát triển nghề nghiệp phù hợp với khả năng thật của con.
>>> Xem thêm: Định hướng nghề nghiệp cho học sinh lớp 9: Hướng dẫn chi tiết từ A đến Z
2. Giúp con hiểu bản thân – nền tảng của mọi định hướng nghề nghiệp
Lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình luôn là băn khoăn của nhiều phụ huynh bởi các bạn không có quá nhiều lựa chọn đặc biệt là những lựa chọn đảm bảo tương lai công việc vững chắc, có cơ hội phát triển. Để cùng con định hướng nghề thuận lợi hơn, phụ huynh cần giúp con hiểu khả năng của bản thân.
2.1. Vì sao phải bắt đầu từ việc hiểu chính mình
Một trong những sai lầm lớn của cha mẹ là chọn nghề “thay con”, dựa trên quan điểm chủ quan: “Học kế toán đi cho ổn định”, “Công nghệ đang hot, học IT cho chắc ăn”, “Ngành y lương cao, cố mà thi.”
Nhưng nếu con không phù hợp, không có hứng thú hay năng lực tự nhiên, thì nghề tốt đến mấy cũng không đem lại thành công và hạnh phúc. Do đó, bước đầu tiên trong lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình là giúp con hiểu rõ năng lực, tính cách và sở thích của bản thân.
2.2. Cách phụ huynh hỗ trợ con khám phá bản thân
Làm trắc nghiệm hướng nghiệp:
Các bài test tính cách định hướng nghề như Holland (RIASEC), MBTI, hay Career Explorer có thể giúp con xác định nhóm nghề phù hợp với tính cách. Phụ huynh có thể hướng dẫn con sử dụng phương pháp này để hiểu về năng lực bản thân và xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
Ví dụ:
- Nhóm Kỹ thuật (Realistic): thích làm việc tay chân, máy móc, phù hợp với nghề kỹ thuật, cơ khí, sửa chữa.
- Nhóm Nghệ thuật (Artistic): sáng tạo, yêu thẩm mỹ, phù hợp nghề thiết kế, làm đẹp, nhiếp ảnh.
- Nhóm Xã hội (Social): thích giao tiếp, giúp đỡ người khác, phù hợp nghề giáo viên, điều dưỡng, du lịch.
Quan sát và trò chuyện:
Cha mẹ nên lắng nghe nhiều hơn, ít phán xét hơn. Hãy hỏi con: “Con thích làm việc gì nhất trong ngày?”, “Khi con làm điều đó, con cảm thấy vui hay chán?”, “Nếu không phải đi học, con muốn thử làm gì?” hoặc những câu hỏi tương tự
Những câu trả lời nhỏ sẽ tiết lộ điều con thực sự yêu thích – nền tảng để xác định hướng nghề nghiệp tương lai. Qua đó, phụ huynh sẽ có sự thuận lợi trong việc đồng hành, định hướng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
Tìm hiểu qua người có kinh nghiệm:
Phụ huynh có thể nhờ giáo viên chủ nhiệm, chuyên viên hướng nghiệp hoặc bạn bè làm trong các lĩnh vực nghề khác nhau để chia sẻ thực tế về nghề – giúp con hình dung rõ hơn thay vì mơ hồ.
Nhiều phụ huynh có nhiều trải nghiệm làm việc hoặc phụ huynh có sẵn công việc cho con cũng có thể chia sẻ về thực tế công việc đã trải qua. Từ đó, phụ huynh có thể có định hướng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình tốt hơn.
>>> Xem thêm: Định hướng nghề từ sớm: 4 yếu tố then chốt quyết định tương lai
3. Khám phá các nhóm nghề phù hợp với học lực trung bình
Sự phát triển của công nghệ, thay đổi thị trường lao động khiến cơ cấu ngành nghề hiện đang có nhiều biến chuyển. Nhờ đó, việc xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình cũng có một số điểm thuận lợi
3.1. Tư duy mới về học nghề trong thời đại 4.0
Trước đây, học nghề thường bị xem là “lối rẽ của học sinh học kém”. Nhưng hiện nay, học nghề là con đường ngắn, thiết thực và có nhu cầu tuyển dụng cao nhất trên thị trường. Đặc biệt, đây có thể là hướng đi phù hợp trong lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
Theo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (2024), tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp cao đẳng – trung cấp có việc làm ngay đạt hơn 90%, trong khi nhiều cử nhân đại học vẫn thất nghiệp. Việc xây dựng lộ trình nghề nghiệp đặc biệt là lộ trình nghề nghiệp cho con có học lực trung bình được đặt ra là việc cần thiết.
Nhiều bạn trẻ học lực trung bình đã chọn học nghề sớm, sau vài năm ra trường đã có thu nhập ổn định, thậm chí làm chủ cơ sở riêng. Điều này cho thấy: năng lực nghề nghiệp thực tế quan trọng hơn bằng cấp.
Phụ huynh cũng có cái nhìn cởi mở hơn về việc học nghề, làm nghề sớm thay vì buộc con phải học đại học. Lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình theo hướng theo đuổi một nghề nghiệp cụ thể nào đó từ sớm là hướng đi được nhiều phụ huynh lựa chọn.
3.2. Nhóm nghề kỹ thuật – công nghệ: dành cho học sinh yêu thực hành
Nhóm nghề kỹ thuật và công nghệ hiện là “mảnh đất vàng” cho người có học lực trung bình nhưng chăm chỉ và khéo tay.
Một số nghề điển hình, có thể phù hợp với lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình mà phụ huynh có thể tham khảo:
- Cơ khí, điện – điện tử, kỹ thuật ô tô, điện lạnh
- Công nghệ thông tin ứng dụng, kỹ thuật phần cứng, sửa chữa điện thoại
- Lắp đặt mạng, hệ thống điện thông minh, robot công nghiệp
Những nghề này có đặc điểm là công việc thiên về thực hành, dễ thấy kết quả, có thể học nghề sớm và tích lũy kinh nghiệm nhanh. Mức thu nhập trung bình của kỹ thuật viên, thợ lành nghề hiện nay dao động từ 10 – 25 triệu đồng/tháng, tùy năng lực. Thu nhập này về cơ bản được đánh giá là ổn định với đa số mức sống hiện nay của người dân Việt Nam.
3.3. Nhóm nghề dịch vụ – du lịch – nhà hàng khách sạn
Nhóm nghề này có thể là lộ trình nghề nghiệp cho con có học lực trung bình, nhưng có kỹ năng giao tiếp, năng động, yêu môi trường tiếp xúc với nhiều người.
Các lựa chọn mà phụ huynh có thể gợi ý con tham khảo gồm:
- Nghiệp vụ lễ tân, quản trị nhà hàng, pha chế, làm bánh
- Hướng dẫn viên du lịch, điều phối tour, marketing du lịch
- Dịch vụ khách hàng, bán hàng, nhân viên sự kiện
Những nghề này có ưu điểm: không đòi hỏi học lực cao, có thể thăng tiến nhanh nếu chăm chỉ, giao tiếp tốt và có thái độ chuyên nghiệp.
3.4. Nhóm nghề làm đẹp, chăm sóc sức khỏe, sáng tạo
Các nghề như chăm sóc da, nail, spa, trang điểm, thiết kế thời trang, làm tóc, nhiếp ảnh, quay dựng video đang “bùng nổ” ở Việt Nam. Nếu phụ huynh đang tìm kiếm lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình, đây có thể là những lựa chọn tiềm năng.
Điểm hấp dẫn là học nhanh – làm được ngay – dễ tự kinh doanh. Chỉ sau 1–2 năm học nghề, nhiều bạn trẻ đã kiếm thu nhập cao hơn cả cử nhân mới ra trường. Ngành nghề này nhìn chung còn nhiều tiềm năng mở rộng, phát triển trong bối cảnh xã hội hiện nay.
3.5. Nhóm nghề thương mại, kinh doanh, công nghệ số
Thế hệ trẻ, kể cả học sinh học lực trung bình, có thể thành công trong thương mại điện tử, bán hàng online, marketing số, content, livestream bán hàng… Do đó, đây có thể coi là một hướng đi nhiều tiềm năng khi phụ huynh cùng con tìm kiếm, xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
Nếu được hướng dẫn kỹ năng nền tảng (marketing, giao tiếp, quay video, chỉnh ảnh, sử dụng AI hỗ trợ), các bạn hoàn toàn có thể tạo thu nhập từ khi còn đi học.
Nhiều trung tâm dạy nghề, trường trung cấp/ cao đẳng nghề cũng đưa các ngành nghề này vào chương trình đào tạo để đón đầu xu thế thị trường. Học sinh có thể lựa chọn theo học để có kiến thức nền tảng, thuận lợi hơn cho việc theo đuổi nghề nghiệp.
>>> Xem thêm: Top 10 xu hướng định hướng nghề nghiệp tương lai (2025 – 2030)
4. Xây dựng kế hoạch cụ thể, thực tế, có lộ trình rõ ràng
Sau khi đã có những bước tìm hiểu về năng lực bản thân, thị trường, phụ huynh cần cùng con thống nhất các bước cụ thể trong xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
4.1. Xác định giai đoạn học tập phù hợp
Tùy năng lực và mục tiêu, phụ huynh có thể tư vấn, hướng dẫn con chọn một trong ba hướng:
Học nghề sau THCS (hết lớp 9):
Học sinh vừa học văn hóa vừa học nghề tại trường trung cấp nghề. Sau 3–4 năm, con có bằng trung cấp và có thể làm việc ngay hoặc học liên thông lên cao đẳng – đại học nghề. Hướng này là lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình phù hợp với những bạn có đam mê nghề rõ ràng.
Đây là một trong những bước đi cụ thể, phụ huynh có thể cùng con vạch ra ngay khi đưa ra lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
Học nghề sau THPT (hết lớp 12):
Học sinh có thể lựa chọn học cao đẳng nghề hoặc chương trình thực hành nghề quốc tế, thời gian 2–3 năm, thiên về thực hành. Đây là lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình phù hợp với học sinh muốn hoàn thiện văn hóa phổ thông trước khi học nghề.
Học nghề kết hợp đi làm sớm:
Một số trung tâm đào tạo hoặc doanh nghiệp cung cấp chương trình học nghề gắn với thực tập có lương, giúp học sinh vừa học – vừa làm – vừa tích lũy kinh nghiệm. Cách thức này khá thuận tiện với các phụ huynh muốn xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình tiết kiệm thời gian, chi phí nhưng vẫn đảm bảo con có việc làm ổn định.
4.2. Trang bị kỹ năng nghề nghiệp song song với chuyên môn
Kỹ năng nghề nghiệp là yếu tố quyết định để học sinh học lực trung bình có thể vượt lên trong công việc. Do đó, lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình cần hướng học sinh đến trau dổi, thực hành các kỹ năng cần ưu tiên:
- Kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm: dù làm nghề kỹ thuật hay dịch vụ, khả năng giao tiếp luôn giúp con phát triển nhanh.
- Kỹ năng công nghệ: sử dụng máy tính, phần mềm cơ bản, công cụ AI hỗ trợ công việc.
- Kỷ luật và trách nhiệm: người học nghề cần rèn thói quen đúng giờ, làm việc chỉn chu, giữ uy tín – đây là “chìa khóa” để được tin cậy và thăng tiến.
- Ngoại ngữ cơ bản (Anh, Nhật, Hàn): mở rộng cơ hội làm việc trong doanh nghiệp nước ngoài hoặc đi xuất khẩu lao động chất lượng cao. Đây là cách để xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình mở rộng tương lai phát triển công việc cho học sinh.
4.3. Lộ trình phát triển nghề nghiệp mẫu
Phụ huynh, học sinh có thể tham khảo tóm tắt một mẫu xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình, với học sinh chọn nghề kỹ thuật điện lạnh, như sau:
- Năm 1: học nghề cơ bản, rèn kỹ năng tay nghề, an toàn lao động.
- Năm 2: thực tập tại doanh nghiệp, làm quen thiết bị thực tế.
- Năm 3: đi làm chính thức với vai trò thợ phụ → thợ chính.
- Sau 5 năm: có thể mở xưởng riêng hoặc trở thành giám sát kỹ thuật.
Tương tự, với nghề thiết kế đồ họa hoặc chăm sóc sắc đẹp, lộ trình có thể rút ngắn chỉ 1–2 năm nếu con chăm chỉ, có năng khiếu.
>>> Xem thêm: 5 Bước Định Hướng Nghề Nghiệp Giúp Bạn Chọn Đúng Con Đường
5. Vai trò của phụ huynh – đồng hành, định hướng, nhưng không áp đặt
Rất nhiều phụ huynh vô tình gây áp lực khi nói: “Bạn A đỗ trường top, sao con không cố hơn?” Nhưng với con học lực trung bình, điều đó chỉ khiến con tự ti, sợ thất bại và mất động lực. Thay vào đó, cha mẹ hãy thấu hiểu và công nhận nỗ lực nhỏ nhất của con và cùng con lập lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
5.1. Đồng hành cùng con chọn môi trường phù hợp
Cha mẹ nên: tham khảo chương trình học của các trường nghề, cao đẳng, trung tâm uy tín, cân nhắc môi trường học tập có cơ hội thực hành cao, liên kết với doanh nghiệp, cam kết đầu ra việc làm.
Việc đưa ra lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình và đồng hành cung con đi trọn lộ trình đó là quá trình lâu dài. Học sinh cần hỗ trợ tài chính ban đầu nếu cần, nhưng khuyến khích con tự lập, đi làm thêm đúng ngành để rèn tính chủ động, sớm trải nghiệm nghề nghiệp.
5.3. Định hướng giá trị nghề nghiệp và nhân cách
Dù học nghề hay học đại học, thái độ làm việc và đạo đức nghề nghiệp vẫn là yếu tố quyết định con có thành công hay không.
Cha mẹ nên giúp con hiểu rằng: Mọi nghề đều đáng trân trọng nếu làm bằng tâm và có trách nhiệm, thành công không đến từ bằng cấp, mà từ sự kiên trì, kỷ luật và học hỏi không ngừng. Đó là những tinh thần tích cực khi cùng con làm lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình.
Kết luận
Mỗi học sinh dù năng lực học tập như thế nào đều có khả năng riêng, chỉ là cần được phát hiện và nuôi dưỡng đúng cách. Xây dựng lộ trình nghề nghiệp cho con học lực trung bình không phải con đường tắt, mà là con đường thực tế, hiệu quả và đầy triển vọng – nếu cha mẹ đủ kiên nhẫn đồng hành cùng con trong định hướng nghề và phát triển nghề nghiệp tương lai.
Định hướng nghề nghiệp trong tương lai: Xu hướng, kỹ năng và cơ hội phát triển
Viết Chung
Ảnh: Internet
21 lượt xem
28-11-2025
