Bạn có khi nào tự hỏi làm gì khi mất định hướng nghề nghiệp, khi công việc hiện tại chẳng gắn với đam mê, tương lai mịt mờ, bạn hoang mang không biết đi hướng nào tiếp theo? Bài viết này sẽ dẫn bạn qua khái niệm, hệ quả và hướng xử lý thực tế để bạn tìm lại con đường sự nghiệp rõ ràng.
Theo báo cáo của TopCV (2023), có tới 47% sinh viên thừa nhận rơi vào tình trạng mơ hồ, không biết mình hợp nghề gì ngay cả khi đã vào đại học, và 28% người trẻ đi làm dưới 3 năm chia sẻ rằng họ chọn sai nghề, muốn chuyển hướng. Điều này cho thấy vấn đề mất định hướng nghề nghiệp đang là thách thức lớn, không chỉ với bản thân giới trẻ mà còn với cả gia đình và xã hội, nếu thiếu sự đồng hành đúng cách và nguồn thông tin đáng tin cậy.
1. Mất định hướng nghề nghiệp là gì?
Trong hành trình sự nghiệp, không phải ai cũng đi thẳng một đường từ lúc chọn ngành đến khi ổn định công việc. Nhiều người, đặc biệt là sinh viên mới ra trường hoặc người đã đi làm vài năm, rơi vào trạng thái hoang mang không biết mình đang đi đúng hướng hay không. Vậy “mất định hướng nghề nghiệp” thực chất có nghĩa là gì, và làm gì khi mất định hướng nghề nghiệp để không rơi vào bế tắc?
1.1. Khái niệm và biểu hiện phổ biến
“Mất định hướng nghề nghiệp” xảy ra khi cá nhân không rõ ràng về con đường công việc tương lai, không xác định được ngành nghề phù hợp với mình hoặc cảm thấy “lạc lối” trong công việc hiện tại. Biểu hiện có thể là:
- Luôn cảm giác “mơ hồ”, không biết mình nên làm gì.
- Không thấy hứng thú với công việc hiện tại, dễ chán nản, thiếu động lực.
- Thay đổi công việc liên tục mà không rõ mục tiêu mới.
- Phân vân giữa nhiều lựa chọn mà không thể quyết định.
Theo Báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo (2020), khoảng 20-30% sinh viên sau khi vào đại học nhận ra đã chọn sai ngành và muốn chuyển ngành trong năm thứ nhất. Hơn thế, khảo sát tại Trung tâm Hỗ trợ và Tư vấn tâm lý Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn – ĐHQG Hà Nội, cho thấy có đến 75,6% sinh viên không thỏa mãn với nghề nghiệp đã chọn.
Những số liệu này cho thấy mất định hướng nghề nghiệp không phải vấn đề nhỏ, mà là thực trạng phổ biến, đặc biệt với người trẻ. Khi rơi vào tình huống này, nhiều người băn khoăn không biết làm gì khi mất định hướng nghề nghiệp để thoát khỏi vòng luẩn quẩn.
1.2. Nguyên nhân dẫn đến mất định hướng nghề nghiệp
Việc mất định hướng không phải ngẫu nhiên xảy ra, mà thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, cả khách quan lẫn chủ quan. Nhận diện rõ nguồn gốc vấn đề sẽ giúp bạn tìm được cách xử lý phù hợp, biết làm gì khi mất định hướng nghề nghiệp để vượt qua.
Áp lực từ môi trường làm việc
Khi bạn bước chân vào thị trường lao động, áp lực từ đồng nghiệp, từ yêu cầu năng suất, từ văn hóa công ty có thể khiến bạn cảm thấy mình thất thế hoặc không phù hợp nữa. Thậm chí có người có năng lực tốt, nhưng môi trường sai lại khiến họ mất định hướng. Ví dụ, một lập trình viên trẻ có thể luôn được giao phần backend trong khi lại thích giao tiếp với khách hàng, qua thời gian, họ mất dần hứng thú.
Chọn sai ngành ngay từ đầu
Nhiều bạn trẻ chọn ngành học dựa trên xu hướng, nghe lời người khác, hoặc vì ngành “hot” mà không cân nhắc sở trường. Như đã dẫn, 20–30% sinh viên năm nhất nhận ra chọn sai ngành.
Khi bạn học ngành không phù hợp, sau tốt nghiệp bạn có thể không thích công việc đó, dẫn đến loay hoay tìm lối ra.
Thiếu động lực phát triển bản thân
Khi công việc không có thách thức, bạn dễ rơi vào trạng thái “đóng băng”: không có mục tiêu mới, không học thêm, không phát triển kỹ năng. Qua một thời gian, bạn dần mất phương hướng vì không cảm thấy mình tiến bộ gì.
Một ví dụ điển hình: nhân viên văn phòng làm các công việc lặp đi lặp lại mỗi năm, không được giao nhiệm vụ mới, không được đào tạo, sẽ dễ rơi vào tâm lý “ngồi mốc”, rồi tự hỏi “tôi đang làm gì?”, “mục tiêu của tôi là gì?”…
Khi bạn kết hợp cả ba nguyên nhân này: môi trường không phù hợp, chọn sai ngành từ đầu, và thiếu động lực, thì khả năng bị mất định hướng nghề nghiệp càng cao.
👉 Đừng bỏ lỡ bài viết hữu ích dưới đây: Bí quyết tham vấn chọn nghề và định hướng học tập hiệu quả năm 2025
2. Hệ quả khi mất định hướng nghề nghiệp
Khi tình trạng mất định hướng nghề nghiệp kéo dài, nó không chỉ khiến bạn “đứng im” mà còn tác động tiêu cực đến nhiều mặt của cuộc sống. Từ tâm lý, hiệu suất công việc đến cơ hội phát triển lâu dài, tất cả đều bị ảnh hưởng. Hiểu rõ hệ quả sẽ giúp bạn biết làm gì khi mất định hướng nghề nghiệp ngay từ sớm thay vì để mọi thứ đi quá xa.
2.1. Ảnh hưởng đến tâm lý và cảm xúc
Mất định hướng nghề nghiệp thường đi kèm với căng thẳng, lo âu, chán nản. Những ai rơi vào trạng thái này thường hay so sánh mình với người khác, cảm giác mình lạc hậu, thua kém. Có trường hợp bị mất ngủ vì nghĩ ngợi tương lai, có người mất hứng thú làm việc.
Tâm lý đó kéo dài sẽ dẫn đến trầm cảm, cảm giác vô dụng, và dễ bỏ cuộc.
2.2. Giảm hiệu suất công việc và cơ hội thăng tiến
Khi bạn không rõ đích đến, bạn dễ làm việc “qua quýt”, thiếu nhiệt huyết và thiếu sự tập trung. Kết quả là hiệu suất thấp, bạn không được giao nhiệm vụ quan trọng, không được cân nhắc thăng tiến.
Một công ty có thể đánh giá năng lực nhân viên dựa vào kết quả và thái độ làm việc. Nếu bạn không chủ động, không sáng tạo, bạn dễ bị “bỏ xó”. Công việc không phù hợp cũng khiến bạn không muốn cố gắng thêm nữa. Với thời gian dài, bạn có thể bị tụt lại so với đồng nghiệp.
2.3. Tác động lâu dài đến sự nghiệp
Mất định hướng nghề nghiệp nếu kéo dài có thể khiến bạn nhảy việc nhiều lần, học ngành nọ bỏ ngành kia, không chuyên sâu. Bạn dễ bị “chuyên môn mỏng”, không có thương hiệu cá nhân rõ ràng.
Với người trẻ, điều này có thể kéo dài vài năm quý giá. Báo chí đã cảnh báo: “Thiếu định hướng nghề nghiệp khiến nhiều bạn phải học trái ngành, chán giảng đường, lãng phí vài năm cho đến hàng chục năm cuộc đời.”
Ngoài ra, khi bạn không có định hướng rõ ràng, cơ hội được tuyển dụng vào vị trí cao cấp cũng thấp hơn, bởi nhà tuyển dụng thích những ứng viên chuyên sâu, có mục tiêu rõ ràng.
3. Làm Gì Khi Mất Định Hướng Nghề Nghiệp? – 7 Cách Khắc Phục
Theo khảo sát của VietnamWorks (2023), có tới gần 40% người trẻ trong độ tuổi 22–30 thừa nhận từng ít nhất một lần cảm thấy mất định hướng nghề nghiệp, không biết mình phù hợp với công việc nào hay có nên tiếp tục công việc hiện tại hay không. Đây là trạng thái phổ biến nhưng không phải không có lối ra. Khi rơi vào tình huống này, bạn có thể áp dụng một số cách sau:
3.1. Dừng lại để quan sát và đánh giá bản thân
Trước tiên, bạn nên dành một khoảng thời gian, ít nhất vài ngày tới một tuần, để tách khỏi guồng làm việc, dự án, công việc hàng ngày và ngồi lại với chính mình. Viết nhật ký, liệt ra những điểm bạn thích, điểm bạn giỏi, những trải nghiệm bạn từng có, cả thất bại và thành công.
Cách làm: bạn có thể liệt kê bảng “Strengths / Weaknesses / Opportunities / Threats” (SWOT cá nhân). Hoặc tự đặt các câu hỏi như: “Tôi làm việc gì mà thấy thời gian trôi nhanh?”, “Công việc nào khiến tôi mệt vì áp lực nhưng vẫn muốn làm tiếp?”, “Nếu không bị ràng buộc tài chính, tôi muốn làm gì?”.
Bằng cách này, bạn không vội vàng vào kế hoạch mới, mà bắt đầu bằng việc hiểu rõ mình hơn.
Ví dụ: một bạn nhân viên marketing trong lúc bấn loạn nghề nghiệp đã dành nguyên cuối tuần đi du lịch một mình, viết nhật ký và nhận ra mình thích đào tạo, từ đó đăng ký khóa giảng dạy nhỏ và chuyển hướng sang đào tạo nội bộ trong công ty.
3.2. Xác định lại mục tiêu sự nghiệp ngắn hạn và dài hạn
Sau khi bạn đã có cái nhìn rõ hơn về bản thân, hãy xác định mục tiêu nghề nghiệp trong 3–5 năm tới (dài hạn) và mục tiêu trong 6–12 tháng tới (ngắn hạn).
Ví dụ: bạn có thể đặt mục tiêu dài hạn là “trở thành chuyên viên chiến lược nội dung (content strategist)” trong 3 năm tới. Trong 6 tháng tới, mục tiêu ngắn hạn có thể là “học thêm kỹ năng SEO + viết content chuyên sâu + tham gia dự án nhỏ”.
Mục tiêu rõ sẽ cho bạn hướng để di chuyển từng bước và không mất định hướng nữa.
3.3. Tìm kiếm sự trợ giúp từ mentor hoặc cố vấn nghề nghiệp
Một người đi trước, hiểu thị trường, có kinh nghiệm có thể giúp bạn nhìn ra điểm mù của mình. Bạn có thể tìm mentor nội bộ trong công ty, cố vấn ngành nghề, hoặc kết nối qua mạng lưới nghề nghiệp (LinkedIn, hội nhóm ngành).
Mentor có thể cho bạn lời khuyên: bạn phù hợp làm ở bộ phận nào, cần bổ sung kỹ năng gì, có cơ hội nhảy việc hay phát triển nội bộ mà bạn chưa thấy.
Ví dụ: bạn làm trong lĩnh vực logistics nhưng cảm thấy chán. Bạn hỏi một quản lý chuỗi cung ứng giàu kinh nghiệm và được họ chỉ ra rằng bạn có tố chất phân tích, vì vậy nên chuyển sang mảng hoạch định (planning) hoặc thu mua (procurement). Từ đó, bạn có thể thử tham gia một dự án nhỏ để kiểm chứng xem mình có thật sự phù hợp hay không.
3.4. Thử làm các bài test nghề nghiệp uy tín
Các bài test nghề nghiệp (MBTI, Holland, DISC, chuyên khảo năng lực…) giúp bạn có cái nhìn về tính cách, xu hướng công việc phù hợp.
Ví dụ, nếu MBTI cho thấy bạn thuộc nhóm INTJ – thiên về chiến lược và phân tích, bạn có thể cân nhắc các ngành như tư vấn quản lý, nghiên cứu thị trường. Ngược lại, nếu kết quả Holland Code của bạn thiên về nhóm Artistic thì những lĩnh vực như thiết kế, truyền thông sáng tạo có thể phù hợp hơn. Một số trường hợp, sau khi làm DISC test, nhiều bạn nhận ra mình hợp với vai trò lãnh đạo nhóm nhỏ hơn là làm việc độc lập.
Tuy rằng bài test chỉ mang tính tham khảo, nhưng nếu bạn kết hợp với tự đánh giá và lời khuyên từ mentor thì có thể đưa ra quyết định chính xác hơn.
>>> Xem thêm: Top 7 Bài Test Định Hướng Nghề Nghiệp Được Chuyên Gia Khuyên Dùng
3.5. Trải nghiệm thử công việc mới hoặc dự án ngoài lề
Không có cách nào tốt hơn việc “thử” để xem bạn có hợp hay không. Hãy tìm cơ hội làm việc freelance, tham gia dự án ngoài giờ, làm tình nguyện hoặc job shadow (theo quan sát người làm việc thực tế).
Ví dụ: bạn thích viết lách nhưng đang làm nhân viên bán hàng. Bạn có thể nhận bài viết freelance nhỏ, viết blog cá nhân, hoặc hợp tác với cộng đồng nội dung nhỏ để xem phản hồi của người đọc. Nếu bạn vẫn thích làm tiếp, có thể hướng đến công việc content chuyên nghiệp.
3.6. Đầu tư học kỹ năng mới để mở rộng cơ hội
Khi bạn thử nghiệm các phương hướng mới, bạn có thể phát hiện ra một số kỹ năng thiếu. Hãy đầu tư học kỹ năng mới thông qua các hình thức học online, offline hoặc khóa ngắn hạn, để chọn hướng mới.
Ví dụ: nếu bạn muốn chuyển sang digital marketing, bạn có thể học SEO, quảng cáo Facebook/Google, chạy chiến dịch nhỏ. Nếu bạn thích thiết kế, bạn có thể học Photoshop, Illustrator, UX/UI cơ bản.
Lưu ý: nên chọn kỹ năng có tính ứng dụng cao, không quá mới để dễ học và dễ tìm việc hỗ trợ ban đầu.
3.7. Lập kế hoạch hành động trong 3–6 tháng tiếp theo
Cuối cùng, bạn cần một kế hoạch cụ thể: mỗi tháng làm gì, mỗi tuần làm gì để đạt mục tiêu ngắn hạn. Kế hoạch nên ghi rõ:
- Việc cần làm
- Thời hạn
- Nguồn lực cần (thời gian, tài chính, người hỗ trợ)
- Cách kiểm tra tiến độ
Ví dụ: Tháng 1: hoàn thành khóa học SEO cơ bản. Tháng 2: viết 5 bài blog để thử nghiệm kỹ năng. Tháng 3: gửi hồ sơ ứng tuyển vị trí content junior.
Với kế hoạch như vậy, bạn sẽ biết từng bước tiến lên, từ đó dần tìm lại định hướng.
📌 Tham khảo ngay bài viết gợi ý cho bạn: Cách xây dựng kế hoạch rèn luyện bản thân theo định hướng nghề nghiệp hiệu quả
4. Nguồn tài nguyên giúp bạn định hướng lại nghề nghiệp
Trong hành trình tìm lại định hướng nghề nghiệp, việc tận dụng các nguồn tài nguyên sẵn có sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian và có cái nhìn rõ ràng hơn về bản thân cũng như thị trường lao động. Các công cụ trực tuyến và website hướng nghiệp hiện nay khá đa dạng, từ những bài test tính cách cho đến cổng thông tin nghề nghiệp, mang đến cho bạn nhiều gợi ý hữu ích để bắt đầu. Đây cũng là gợi ý thực tế cho câu hỏi làm gì khi mất định hướng nghề nghiệp.
4.1. Website trắc nghiệm nghề nghiệp miễn phí
Bạn có thể tham khảo một số website định hướng nghề và bài test online sau:
- MBTI.vn — trắc nghiệm MBTI tiếng Việt để khám phá tính cách & nghề phù hợp.
- JobsGO — có bài trắc nghiệm MBTI và nhiều công cụ tìm hiểu thị trường việc làm.
- 16Personalities — website quốc tế, miễn phí, bằng tiếng Việt có bản dịch, phần mô tả chi tiết.
- Hướng nghiệp GPO — thông tin nghề nghiệp, cập nhật thị trường & cơ hội việc làm.
- Nova Eguide, TuyensinhHuongnghiep.vn, Edu2Review: các trang tư vấn hướng nghiệp/trường học/tuyển sinh rất hữu ích.
- Các cổng hướng nghiệp của các trường đại học
Bạn có thể bắt đầu bằng trang MBTI hay Holland để có gợi ý sơ khởi, rồi kết hợp tự suy ngẫm và cố vấn.
4.2. Sách & podcast phát triển bản thân
Không chỉ các công cụ trực tuyến, việc đọc sách và lắng nghe podcast cũng là cách hiệu quả để mở rộng góc nhìn, tìm cảm hứng và học hỏi từ những câu chuyện thực tế. Những cuốn sách và podcast này thường không đưa ra “lời giải duy nhất”, mà gợi mở cho bạn những phương pháp, triết lý và trải nghiệm để từ đó tự rút ra hướng đi phù hợp cho mình.
Một số sách hay gợi ý:
- Now, Discover Your Strengths (Marcus Buckingham) hoặc StrengthsFinder 2.0 (Tom Rath, 2007) – giúp khám phá điểm mạnh và phát huy trong công việc.
- Ikigai (Héctor García & Francesc Miralles) – khái niệm về “lý do để sống” và cách tìm thấy động lực nghề nghiệp.
- Designing Your Life (Bill Burnett & Dave Evans) – ứng dụng tư duy thiết kế vào việc xây dựng sự nghiệp.
Bên cạnh đó, bạn có thể tham khảo nhiều podcast phát triển nghề nghiệp, chia sẻ câu chuyện chuyển hướng nghề nghiệp thực tế như Career Talks, Hành Trình Sự Nghiệp… Đây là nguồn động lực mạnh mẽ để bạn thấy rằng không chỉ mình đang băn khoăn, mà rất nhiều người đã từng trải qua và tìm được hướng đi mới.
4.3. Workshop & hội thảo nghề nghiệp
Nhiều trường đại học, trung tâm hướng nghiệp, công ty tổ chức workshop, hội thảo nghề nghiệp, mentoring day. Tham gia để gặp các chuyên gia, nghe họ chia sẻ, đặt câu hỏi, kết nối mạng lưới.
Ví dụ: một bạn tham gia workshop “Hướng nghiệp 4.0” được kết nối với mentor HR, từ đó đã xin thực tập vào doanh nghiệp startup, thử công việc mới và tìm ra định hướng phù hợp.
📝 Đọc thêm bài viết này để nắm thêm thông tin giá trị: Top 3 Website Định Hướng Nghề Nghiệp Uy Tín Cho Người Trẻ
5. Lời khuyên từ chuyên gia tâm lý và HR
Trong quá trình mất định hướng nghề nghiệp, nhiều người thường cảm thấy bối rối và áp lực. Tuy nhiên, các chuyên gia tâm lý và HR cho rằng đây không phải dấu hiệu tiêu cực, mà là một phần tất yếu trong hành trình phát triển bản thân. Quan trọng là bạn biết cách nhìn nhận, giữ sự lạc quan và tận dụng trải nghiệm để rèn luyện kỹ năng, khám phá điểm mạnh mới.
5.1. Giữ tinh thần tích cực
Chuyên gia tâm lý thường nhấn mạnh rằng việc mất định hướng nghề nghiệp là điều bình thường trong chu kỳ phát triển. Hãy chấp nhận rằng bạn đang ở giai đoạn tìm kiếm, không nên tự trách mình.
HR cũng sẽ nhìn thấy những tố chất: người biết học, biết thử — đó là điểm mạnh. Nếu bạn giữ tinh thần tích cực, chủ động học hỏi, bạn sẽ dần xây được con đường mới.
Ví dụ: Một bạn trẻ sau khi nghỉ việc ở lĩnh vực tài chính vì cảm thấy không phù hợp đã thử sức ở vị trí nhân sự trong một startup. Mặc dù ban đầu còn bỡ ngỡ, nhưng nhờ thái độ cầu thị, bạn ấy nhanh chóng học được kỹ năng mới và tìm thấy niềm vui trong việc kết nối con người. Chính tinh thần tích cực và sự kiên trì đã giúp bạn chuyển hướng sự nghiệp thành công.
5.2. Đừng sợ thay đổi, thử nghiệm
Nhiều người lo sợ nếu chuyển hướng, sẽ thất bại, sẽ mất thời gian. Nhưng nếu tiếp tục trong con đường mờ nhạt, bạn có thể mất thời gian hơn. Chuyên gia HR khuyến khích bạn thử nghiệm nhỏ, kiểm tra phản hồi, rồi tinh chỉnh tiếp.
Ví dụ: nếu bạn rời bỏ công việc văn phòng để làm freelancer, hãy thử làm part-time trước, chứ không bỏ hẳn để tránh rủi ro cao.
Vậy làm gì khi mất định hướng nghề nghiệp? Bạn đã có 7 cách khắc phục: dừng lại để hiểu bản thân, xác định mục tiêu, tìm mentor, làm test nghề nghiệp, thử công việc mới, học kỹ năng mới và lập kế hoạch hành động. Đừng để sự bế tắc kéo dài, hãy bắt đầu từ những bước nhỏ để tìm lại định hướng và con đường sự nghiệp vững vàng.
Hải Ngân
17 lượt xem
14-10-2025
