Trong quá trình hướng nghiệp, nhiều phụ huynh rơi vào tình huống con không hợp tác hoặc thậm chí phản ứng gay gắt khi được góp ý. Điều này khiến cha mẹ bối rối, không biết nên tiếp tục khuyên bảo hay để con tự quyết. Thực tế, câu hỏi “Làm gì khi con không nghe lời trong chọn nghề” không chỉ là vấn đề của cha mẹ mà còn là bài toán giao tiếp, thấu hiểu giữa hai thế hệ.
1. Hiểu rõ lý do đằng sau việc con không muốn nghe lời
Khi đặt câu hỏi “Làm gì khi con không nghe lời trong chọn nghề”, cha mẹ thường tập trung vào biểu hiện bên ngoài mà quên mất những nguyên nhân sâu xa bên trong. Mỗi bạn trẻ có một cách suy nghĩ và hệ giá trị khác nhau, vì vậy sự chống đối đôi khi chỉ là phản ứng tự vệ khi các em thấy bị áp lực.
1.1 Con cảm thấy không được tôn trọng ý kiến
Nhiều phụ huynh vô tình áp đặt quan điểm nghề nghiệp mà không nhận ra rằng con đang cần được lắng nghe. Khi con cái cảm thấy tiếng nói của mình không có trọng lượng, các em dễ chọn cách im lặng hoặc phản kháng để khẳng định bản thân.
1.2. Con chưa hiểu mình muốn gì
Một số bạn trẻ thực sự chưa biết nghề nào phù hợp với bản thân, nên dễ phản ứng tiêu cực mỗi khi bị hỏi về tương lai hoặc cảm thấy bị thúc ép phải đưa ra lựa chọn “đúng ngay lập tức”. Việc mơ hồ về sở thích, năng lực hay định hướng nghề là điều rất bình thường ở lứa tuổi đang trong quá trình định hình bản sắc cá nhân. Đây cũng là giai đoạn các em chịu nhiều tác động từ bạn bè, mạng xã hội và kỳ vọng gia đình, khiến tâm lý càng dễ rơi vào trạng thái bối rối, mất định hướng.
Không ít học sinh chọn cách né tránh câu chuyện nghề nghiệp vì sợ bị đánh giá, hoặc lo rằng sở thích của mình “không đủ tốt”, “không ổn định” hay “không phù hợp kỳ vọng”. Thậm chí có những em biết mình thích gì nhưng lại thiếu tự tin để nói ra, dẫn đến cảm giác bị hiểu lầm hoặc không được hỗ trợ đúng cách. Vì vậy, sự do dự hay phản ứng chưa tích cực không phải là dấu hiệu chống đối, mà thường là lời nhắc rằng các em đang cần thêm thời gian để khám phá bản thân và cần một không gian trò chuyện an toàn, nhẹ nhàng hơn từ cha mẹ.
>> Xem thêm: Phụ huynh nên làm gì khi con không muốn học đại học?
2. Tạo môi trường trò chuyện cởi mở, không áp lực
Khi tìm cách làm gì khi con không nghe lời trong chọn nghề, yếu tố quan trọng nhất là khơi mở được cuộc trò chuyện hai chiều. Một không gian thoải mái sẽ giúp con chia sẻ thật lòng hơn thay vì né tránh.
2.1. Đặt câu hỏi gợi mở thay vì ép buộc
Cha mẹ có thể bắt đầu bằng những câu như “Con thấy mình hứng thú điều gì nhất?” hoặc “Nếu không thi ngành A, con muốn phương án nào khác?”. Cách trò chuyện này giúp con cảm thấy được tôn trọng và dễ mở lòng hơn.
>>> Xem thêm: Cha mẹ định hướng nghề nghiệp cho con cái: 5 bước giúp trẻ tìm đúng đường tương lai
2.2. Chia sẻ trải nghiệm cá nhân một cách tinh tế
Phụ huynh có thể kể về hành trình chọn nghề của mình, cả những thành công và sai lầm, nhưng không biến nó thành tiêu chuẩn mà con phải theo. Điều này giúp con nhìn nhận lựa chọn nghề nghiệp như một hành trình học hỏi chứ không phải áp lực phải chọn đúng ngay từ đầu.
3. Cùng con khám phá điểm mạnh, sở thích và khả năng thật sự
Một lý do phổ biến khiến phụ huynh băn khoăn “Làm gì khi con không nghe lời trong chọn nghề” là vì con thường đưa ra lựa chọn chưa rõ ràng hoặc theo cảm tính. Trong trường hợp đó, cha mẹ có thể cùng con khám phá bản thân một cách khoa học hơn.
3.1. Thử các công cụ đánh giá hướng nghiệp
Các bài trắc nghiệm MBTI, Holland hoặc đánh giá sở thích nghề nghiệp giúp con có thêm dữ liệu để hiểu mình phù hợp với lĩnh vực nào. Đây là cách tiếp cận nhẹ nhàng mà vẫn hiệu quả. Bố mẹ có thể cùng con làm các bài trắc nghiệm tính cách, định hướng nghề nghiệp này để thấu hiểu bản thân và thấu hiểu nhau hơn, từ đó tìm ra tiếng nói chung trong câu chuyện chọn ngành, chọn nghề.
3.2. Khuyến khích con trải nghiệm thực tế
Việc tham gia câu lạc bộ, workshop nghề nghiệp hoặc hoạt động tình nguyện sẽ giúp trẻ nhận ra điểm mạnh – điểm yếu của bản thân. Sau mỗi trải nghiệm, cha mẹ có thể trò chuyện để hiểu hơn về cảm nhận của con.
4. Giữ vai trò người đồng hành, không phải người quyết định
Khi suy nghĩ về việc làm gì khi con không nghe lời trong chọn nghề, nhiều cha mẹ nhận ra rằng điều con cần nhất không phải câu trả lời đúng sai, mà là sự tin tưởng từ gia đình. Cha mẹ đóng vai trò dẫn đường, nhưng tấm bản đồ cuối cùng phải do con tự vẽ.
4.1. Đưa ra gợi ý, không áp đặt lựa chọn
Cha mẹ có thể phân tích ưu – nhược điểm của từng ngành mà con quan tâm, nhưng để con tự đưa ra quyết định cuối cùng. Quyền lựa chọn giúp con trưởng thành và trách nhiệm hơn với tương lai của mình.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn phụ huynh tư vấn học sinh lớp 8 lớp 9 nên biết gì về nghề nghiệp
4.2. Tôn trọng ước mơ dù chưa thực sự “an toàn”
Nhiều nghề sáng tạo hoặc các lĩnh vực mới khiến phụ huynh lo lắng vì thiếu sự ổn định. Tuy nhiên, việc tôn trọng sở thích của con sẽ giúp con kiên trì và nỗ lực hơn trong lựa chọn của mình. Phụ huynh nên thấu hiểu, khích lệ và tôn trọng đam mê của con thay vì gạt bỏ chỉ vì quan điểm riêng. Có được sự ủng hộ của gia đình cũng là bước đệm để con cái thêm động lực để cố gắng và gặt hái được những thành công mơ ước.
5. Giảm bớt kỳ vọng và tránh so sánh
Một phần khiến trẻ không muốn nghe lời trong chọn nghề đến từ việc bị so sánh với bạn bè hoặc họ hàng. Đây là vấn đề phổ biến khiến cha mẹ không biết làm gì khi con không nghe lời trong chọn nghề.
5.1. Tập trung vào hành trình của con thay vì thành tựu của người khác
Mỗi người trẻ có tốc độ trưởng thành khác nhau. Việc nhắc đến thành công của người khác sẽ khiến trẻ cảm thấy mình kém cỏi hoặc bị áp lực. Phụ huynh không nên so sánh rồi ép buộc con cái phải đi theo hành trình tương tự ai khác, quan trọng là phải đồng hành cùng con và luôn luôn sẵn sàng lắng nghe, thấu hiểu.
5.2. Khích lệ đúng lúc, đúng cách
Sự động viên của cha mẹ giúp trẻ tự tin hơn khi thử nghiệm các ý tưởng mới. Một lời khen nhẹ nhàng đôi khi có giá trị hơn nhiều lời hướng dẫn chi tiết.
6. Tìm đến chuyên gia tư vấn nếu cần
Không phải gia đình nào cũng có thể tự giải quyết vấn đề này. Khi tình trạng căng thẳng kéo dài, phụ huynh có thể nghĩ đến việc tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia hướng nghiệp hoặc chuyên viên tâm lý. Điều này không có nghĩa cha mẹ thất bại, mà đơn giản là bước đi đúng đắn để bảo đảm tương lai của con.
6.1. Chuyên gia hướng nghiệp giúp con nhìn rõ năng lực
Họ có phương pháp chuyên sâu hơn để đánh giá tính cách, kỹ năng và sở trường nghề nghiệp của học sinh. Nhờ vậy, con dễ nhìn ra các lựa chọn phù hợp với bản thân hơn.
6.2. Tư vấn tâm lý giúp gỡ nút thắt cảm xúc
Khi nguyên nhân nằm ở áp lực, hiểu lầm hoặc xung đột gia đình, việc trò chuyện với chuyên gia sẽ giúp cả cha mẹ và con hiểu nhau hơn, giảm bớt căng thẳng trong quá trình chọn nghề.
7. Kết luận
Việc tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi “Làm gì khi con không nghe lời trong chọn nghề” không phải là hành trình của riêng cha mẹ, mà là quá trình hợp tác giữa hai thế hệ. Khi cha mẹ hiểu đúng vai trò của mình, dành thời gian lắng nghe và đồng hành cùng con, việc chọn nghề sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn. Mỗi đứa trẻ đều có con đường riêng, và khi được hỗ trợ đúng cách, các em sẽ tự tin quyết định tương lai một cách chủ động và chín chắn hơn.
Linh Phương
18 lượt xem
28-11-2025
