Ngày 20/11/2025 đánh dấu kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 – 20/11/2025) – một dịp thiêng liêng để toàn xã hội tri ân những người thầy, người cô đã tận tâm trồng người. Bài viết này sẽ điểm lại lịch sử ra đời của ngày 20/11, cách thế giới và Việt Nam kỷ niệm ngày này, cũng như phân tích ý nghĩa của việc tri ân để hướng tới duy trì và phát triển truyền thống “tôn sư trọng đạo” trong thời đại hiện nay.
20/11 là ngày gì?
Ngày 20/11 được biết đến ở Việt Nam là Ngày Nhà giáo Việt Nam, hay còn gọi là Ngày Hiến chương Nhà giáo. Đây là dịp để tôn vinh công lao của các thầy cô, “những người lái đò” thầm lặng, gieo mầm tri thức, hình thành nhân cách cho thế hệ sau. Truyền thống này cũng gắn liền với giá trị đạo lý “tôn sư trọng đạo” lâu đời của dân tộc Việt Nam.
Năm 2025, ngày 20/11 đánh dấu kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam.
Lịch sử ra đời của ngày 20/11
Tôn trọng và tri ân thầy cô giáo có lẽ là tinh thần của mọi nền giáo dục trên thế giới. Lịch sử ra đời của ngày 20/11 cũng gắn với các hoạt động tri ân giáo viên của các tổ chức trên thế giới.
Khởi nguồn quốc tế
Nguồn gốc của Ngày Nhà giáo Việt Nam bắt đầu từ một tổ chức quốc tế là Liên hiệp Quốc tế các Công đoàn Giáo dục (FISE – Fédération Internationale Syndicale des Enseignants), thành lập tại Paris (Pháp) vào tháng 7/1946.
Tại Hội nghị FISE tổ chức từ 26 đến 30/8/1957 ở Warszawa (Ba Lan), đại diện từ 57 quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã quyết định chọn ngày 20/11 làm “Ngày Quốc tế Hiến chương các Nhà giáo”.
Khi đó, mục đích của Hiến chương là đấu tranh bảo vệ quyền lợi nhà giáo, đề cao vai trò nghề dạy học trong xây dựng nền giáo dục tiến bộ.
Ra đời tại Việt Nam
Tại Việt Nam, lần đầu tiên ngày 20/11 được kỷ niệm vào năm 1958 tại miền Bắc như ngày “Quốc tế Hiến chương các Nhà giáo”. Sau khi đất nước thống nhất năm 1975, ngày 20/11 trở thành truyền thống chung cho cả nước.
Đến ngày 28/9/1982, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định số 167-HĐBT quy định từ năm đó trở đi, hàng năm lấy ngày 20/11 là Ngày Nhà giáo Việt Nam. Ngày 20/11/1982 được tổ chức trọng thể trên toàn quốc, tạo nên mốc son cho truyền thống tôn sư trọng đạo.
Các hoạt động kỷ niệm ngày 20/11 trên thế giới
Trên bình diện quốc tế, nhiều nước có Ngày Nhà giáo (Teachers’ Day) riêng, nhưng không đều rơi vào ngày 20/11. Theo danh sách quốc tế, Việt Nam là một trong những quốc gia chọn 20/11 làm ngày tri ân giáo viên.
Điều này xuất phát từ truyền thống quốc tế của FISE – một tổ chức giáo viên tiến bộ – chọn ngày 20/11 để bảo vệ quyền lợi nhà giáo, khẳng định vị trí nghề giáo trong xã hội. Việt Nam tiếp thu và biến tấu để ngày này trở thành ngày truyền thống giáo dục quốc gia, mang giá trị tri ân sâu sắc.
Kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam: Truyền thống “tôn sư trọng đạo”
Truyền thống “tôn sư trọng đạo” là nền tảng sâu sắc để ngày 20/11 được đón nhận rộng rãi trong văn hóa Việt Nam. Ngày này không chỉ là ngày lễ ngành giáo dục mà là ngày hội toàn dân để thể hiện sự kính trọng với người thầy, người cô – những người định hình nhân cách và tri thức cho thế hệ trẻ.
Một trong những biểu tượng tinh thần sâu sắc là lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Người từng khẳng định “Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục”.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, nhà giáo là “chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa”, đóng vai trò quyết định trong xây dựng con người và xã hội.
Từ khi quyết định 167-HĐBT được ban hành, mỗi năm, các địa phương, trường học đều tổ chức các hoạt động trang trọng như lễ kỷ niệm, tọa đàm, tặng hoa, tri ân thầy cô.
Đặc biệt, trong kỷ niệm 43 năm ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 – 20/11/2025), nhiều địa phương tổ chức các hoạt động lớn.
Kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam: Tri ân và suy ngẫm
20/11 trong bối cảnh giáo dục hiện đại là dịp để học sinh, sinh viên tri ân thầy cô giáo đã và đang giảng dạy tại tất cả những ngôi trường trên toàn quốc. Ngoài ra, kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam cũng là dịp để cùng nhìn lại những chính sách dành cho các cán bộ, giáo viên, giảng viên hiện nay.
Những hoạt động tri ân ý nghĩa
Trong dịp kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam, nhiều địa phương và ban ngành giáo dục đã có lời tri ân sâu sắc. Tại Hà Nội, Lễ Tuyên dương nhà giáo tiêu biểu ngành Giáo dục & Đào tạo diễn ra ngày 11/11/2025 tại Cung Văn hóa Lao động Hữu nghị Việt – Xô, được truyền hình trực tiếp trên kênh truyền hình Hà Nội và các cơ quan thông tấn, báo chí khác.
Nhiều địa phương cũng tổ chức những buổi gặp mặt các thế hệ nhà giáo, ôn lại truyền thống giảng dạy, tôn vinh những đóng góp tích cực của các nhà giáo, cán bộ giáo dục trong thời kỳ hiện đại và tri ân những thành quả của các thế hệ đi trước.
Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên và các đối tác tổ chức chương trình “chia sẻ cùng thầy cô” thường niên nhằm tôn vinh giáo viên tận tụy, đặc biệt là những người dạy ở vùng khó.
Năm 2023, chương trình vinh danh 58 giáo viên tiêu biểu; năm 2025 kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam mở rộng, vinh danh 80 giáo viên tiêu biểu ở vùng biên giới, những người được mô tả là “thầm lặng gieo chữ” cho con em vùng sâu vùng xa.
Những hoạt động tôn vinh thầy cô giáo
Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ đã chủ trì chương trình gặp mặt các nhà giáo tiêu biểu (hơn 60 đại diện), qua đó khẳng định vị trí, vai trò và sự trân trọng của Nhà nước đối với nghề giáo. Sự kiện này minh chứng cho sự coi trọng nghề giáo trên bình diện quốc gia.
Bộ GD&ĐT phối hợp với Công đoàn Giáo dục tổ chức Lễ tuyên dương nhà giáo, cán bộ quản lý tiêu biểu nhân dịp 20/11. Năm 2023, có lễ tuyên dương 200 nhà giáo và cán bộ quản lý tiêu biểu (đại diện cho các cấp học, vùng miền) được Bộ trưởng khen thưởng. Đây là hoạt động tri ân chính thức, mang tính chuyên môn cao và có sức lan tỏa lớn trong ngành.
Giải thưởng “Nhà giáo trẻ tiêu biểu” do Trung ương Đoàn tổ chức vinh danh các nhà giáo trẻ có thành tích xuất sắc, sáng tạo trong giảng dạy và hoạt động Đoàn. Năm 2024, khoảng 100 nhà giáo được tuyên dương, bao gồm nhiều giáo viên dân tộc, giáo viên ở vùng khó khăn, vùng sâu vùng xa. Giải thưởng nhằm khích lệ những cá nhân là “hạt nhân” tiên phong, truyền cảm hứng cho học sinh và cộng đồng.
Chương trình “Thay lời tri ân 2025” kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam do Đài Truyền hình Việt Nam phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức vinh danh những giáo viên thầm lặng: cô giáo vượt suối mang cơm cho trò, thầy giáo gắn bó cả đời với trường làng, và các nhà giáo trẻ về nước cống hiến.
Chương trình đã khắc họa sinh động đời sống và hy sinh của giáo viên vùng khó, góp phần lan tỏa cảm hứng nghề giáo.
Tinh thần Ngày 20/11 trong thời kỳ hiện đại: Nhân văn và biến tướng
Nhiều hoạt động kỷ niệm, tri ân ngày 20/11, kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam diễn ra trên mọi miền đất nước. Đây cũng là dịp để nhiều người nhìn lại và suy ngẫm về tinh thần “tôn sư trọng đạo” hay những chính sách đảm bảo đời sống cho cán bộ, giảng viên hiện nay.
20/11 ở khía cạnh tinh thần tri ân sâu sắc
Tinh thần nhân văn của kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam thể hiện rõ qua các hoạt động tri ân: học sinh tặng hoa, bố trí buổi gặp mặt giữa thế hệ cựu giáo viên và học trò, trao khen thưởng cho giáo viên tiêu biểu.
Khắp nơi, các em học sinh, phụ huynh cùng viết lời tri ân, đăng tin chúc mừng, tham gia văn nghệ, thể thao hoặc các hoạt động vùng cao – thể hiện sự kính trọng và truyền thống “tôn sư trọng đạo” được gìn giữ và truyền tiếp.
Những biến tướng của một dịp tri ân
Bên cạnh khía cạnh tri ân, không ít nơi rơi vào lạm dụng hình thức: tiệc tùng lớn, phong bì cho thầy cô, quà tặng giá trị cao. Có ý kiến xã hội cho rằng một số tiết mục, chi phí trong lễ 20/11 đã trở nên hình thức, xa rời tinh thần thực sự là tri ân.
Đồng thời, trong bối cảnh giáo viên dạy thêm, có lo ngại về tư cách người thầy khi giáo viên dạy thêm nhận thu nhập theo hình thức gần như kinh doanh. Báo chí từng nêu vấn đề về việc giáo viên dạy thêm phải đăng ký kinh doanh trong dịp kỷ niệm 43 năm ngày Nhà giáo Việt Nam, phản ánh một khía cạnh thực tế gây tranh luận.
Sự biến tướng này đòi hỏi các cơ quan quản lý giáo dục, phụ huynh và học sinh cần nhắc lại mục đích nhân văn ban đầu của ngày 20/11 – đó là tri ân chân thành, không phải là cơ hội thương mại hóa hoặc phô trương hình thức.
20/11 nhìn lại chính sách dành cho người làm giáo dục
Trong bối cảnh kỷ niệm 43 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam, những vấn đề về chính sách dành cho giáo viên tiếp tục được nhắc đến như một thách thức kéo dài. Thu nhập của giáo viên vẫn ở mức thấp khi lương cơ sở năm 2025 chưa tăng và giữ ở mức 2,34 triệu đồng, khiến đời sống nhiều nhà giáo, đặc biệt ở vùng khó khăn, chịu áp lực lớn.
Việc thiếu hụt nhân lực với khoảng 60.000 biên chế chưa tuyển dụng cũng ảnh hưởng đến chất lượng dạy học và tăng tải cho đội ngũ hiện có. Một số chính sách phụ cấp hiện hành vẫn thiếu thống nhất, trong khi nhiều quy định mới chậm ban hành hướng dẫn.
Tuy vậy, ngành giáo dục đang đứng trước những tín hiệu tích cực: dự thảo nghị định về tiền lương – phụ cấp mới đề xuất hệ số lương đặc thù cho giáo viên; Luật Nhà giáo 73/2025 có hiệu lực từ 2026 mở thêm phụ cấp lưu động và ưu tiên cho giáo viên vùng khó; các địa phương được chỉ đạo tuyển đủ biên chế và thu hút giáo viên đến nơi còn thiếu.
Những điều chỉnh chính sách này, nếu triển khai đồng bộ, sẽ tạo nền tảng cải thiện thu nhập, đảm bảo điều kiện làm việc và giúp giáo viên thực sự được tri ân bằng các giải pháp bền vững chứ không chỉ bằng nghi thức hay khẩu hiệu mỗi dịp 20/11.
Kết luận
Kỷ niệm 43 năm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 là dịp để mỗi người Việt Nam, từ học sinh, sinh viên đến phụ huynh và lãnh đạo giáo dục, dừng lại để suy ngẫm, tri ân và hướng về truyền thống “tôn sư trọng đạo”.
Trong bối cảnh hiện đại, tinh thần nhân văn của ngày 20/11 vẫn giữ nguyên giá trị: đó là lòng biết ơn chân thành, là sự trân trọng tri thức, là trách nhiệm xây dựng một nền giáo dục nhân văn.
Tuy có những vấn đề đặt ra về chính sách, chế độ cho nhà giáo thậm chí là tư cách của những người công tác trong ngành giáo dục, nhưng hơn bao giờ hết, ngày này cần được giữ đúng bản chất thiêng liêng. Lòng biết ơn thầy cô không chỉ là lời nói trong một buổi lễ mà là hành động: tiếp nối sự nghiệp học tập, sống có trách nhiệm, và truyền lại tinh thần yêu nghề cho thế hệ mai sau.
Viết Chung
Ảnh: Internet
22 lượt xem
28-11-2025
