Kỳ thực tập là bước chuyển quan trọng từ ghế nhà trường đến môi trường làm việc. Việc tập luyện kỹ năng khi đi thực tập không chỉ giúp sinh viên hoàn thành nhiệm vụ tại doanh nghiệp mà còn quyết định mức độ phù hợp nghề nghiệp, hồ sơ xin việc và cơ hội được giữ lại làm việc sau này.
Bài viết phân tích sâu về thực tập, vai trò, những kỹ năng cần thiết và cung cấp lộ trình rèn luyện thực tế cho sinh viên.
Thực tập là gì?
Thực tập là quãng thời gian sinh viên làm việc tại doanh nghiệp, tổ chức hoặc viện nghiên cứu để tích lũy kinh nghiệm thực tế, áp dụng kiến thức trên lớp vào công việc và khám phá hướng nghề nghiệp. Thực tập có thể là bắt buộc trong chương trình đào tạo hoặc là lựa chọn tự nguyện; thời lượng dao động từ vài tuần đến vài tháng.
Quan trọng hơn thời hạn, thực tập là môi trường kiểm chứng năng lực của sinh viên: khả năng vận dụng kiến thức, giao tiếp chuyên nghiệp, tự quản lý công việc và thích ứng văn hóa doanh nghiệp và sự phù hợp với định hướng nghề.
Nhiều tổ chức hiện nay coi internship như “quy trình tuyển dụng sớm” — nghiên cứu cho thấy nhiều sinh viên sau thực tập có cơ hội được tuyển dụng chính thức hoặc nhận lời giới thiệu nghề nghiệp từ người hướng dẫn. Theo khảo sát Job Outlook 2024 của NACE, nhà tuyển dụng xem kinh nghiệm thực tập là yếu tố chính khi cân nhắc giữa hai ứng viên có năng lực tương đương.
Do đó, sinh viên rất cần tập luyện kỹ năng khi đi thực tập để có thể thể hiện năng lực bản thân, xây dựng mối quan hệ tại môi trường làm việc, chuẩn bị cho việc đi làm thực sự sau khi tốt nghiệp.
>>> Xem thêm: Cách xây dựng kế hoạch rèn luyện bản thân theo định hướng nghề nghiệp hiệu quả
Vai trò của thực tập với định hướng nghề
Trước khi tốt nghiệp và trúng tuyển một vị trí chính thức tại doanh nghiệp để thực sự làm nghề, sinh viên sẽ có thời gian thực tập. Vai trò của thực tập rất quan trọng, đặc biệt với việc xác định và theo đuổi định hướng nghề của từng cá nhân.
Kiểm chứng mức độ phù hợp nghề nghiệp
Thực tập đưa sinh viên vào “ngày làm việc thực”, để họ trải nghiệm công việc hằng ngày, áp lực thời hạn, văn hóa nhóm và nhiệm vụ chuyên môn. Qua đó, sinh viên có cơ sở thực tế đánh giá xem ngành nghề có phù hợp với năng lực và sở thích của mình hay không. Nhiều sinh viên chọn thay đổi chuyên ngành hoặc hướng nghề sau kỳ thực tập vì hiểu rõ hơn công việc thực tế.
Cung cấp kinh nghiệm ứng tuyển có giá trị
Kinh nghiệm thực tế từ thực tập là “bằng chứng” trên CV của ứng viên mới ra trường. Theo báo cáo, khoảng 56% sinh viên cho rằng trải nghiệm thực tập giúp họ tiến gần hơn đến mục tiêu nghề nghiệp của mình.
Nhiều nhà tuyển dụng coi những gì ứng viên đã làm được trong thời gian thực tập như bằng chứng về khả năng làm việc thực tế. Khi hai ứng viên có trình độ tương tự, người có kinh nghiệm thực tập thường được ưu tiên.
Mở rộng mạng lưới nghề nghiệp
Tại doanh nghiệp, một thực tập sinh có thể tiếp xúc với quản lý, chuyên gia, bộ phận nhân sự và khách hàng – những mối quan hệ có giá trị lâu dài. Mạng lưới này không chỉ giúp tìm việc mà còn mở cơ hội học hỏi, có người hướng dẫn và tiếp cận dự án thực tế mà sinh viên ít có được trong trường.
Rèn kỹ năng mềm trong môi trường thực tế
Trong lớp học, kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm thường được tập luyện ở mức mô phỏng; trong thực tập, sinh viên phải áp dụng chúng ngay trong công việc, trong buổi họp, trong phản hồi KPIs. Việc rèn kỹ năng trong môi trường áp lực thực tế giúp nội tại hóa thói quen làm việc chuyên nghiệp.
Tăng khả năng được tuyển dụng và thăng tiến
Các nhà tuyển dụng dùng thực tập để “đánh giá thử” ứng viên. Thực tế cho thấy sinh viên đã thực tập tại một công ty có khả năng được tuyển dụng chính thức ở công ty đó cao hơn nhiều so với người chưa từng thực tập. Ngoài ra, kinh nghiệm thực tập giúp rút ngắn thời gian sinh viên “vào guồng” khi bắt đầu công việc chính thức, từ đó tăng cơ hội thăng tiến sớm.
Tập luyện kỹ năng khi đi thực tập là gì?
Kỹ năng thực tập không chỉ gồm kiến thức chuyên môn mà còn là tổ hợp kỹ năng mềm và kỹ thuật giúp sinh viên hoàn thành công việc trong bối cảnh doanh nghiệp. Kỹ năng này bao gồm kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, quản lý thời gian, tư duy phản biện, khả năng sử dụng công cụ công nghệ (bao gồm AI cơ bản), và thái độ chuyên nghiệp.
Sinh viên nhất định cần tập luyện kỹ năng khi đi thực tập. Trong thực tế, một thực tập sinh có kiến thức chuyên môn vừa đủ nhưng thiếu các kỹ năng thực tập này thường gặp khó khăn trong việc hòa nhập, hoàn thành KPI hoặc giữ chân nhà tuyển dụng sau kỳ thực tập.
Do đó, sinh viên rất cần tập luyện kỹ năng khi đi thực tập để rèn luyện cho mình bộ kỹ năng cần thiết để hỗ trợ năng lực chuyên môn, thể hiện bản thân, giao tiếp với đồng nghiệp ở môi trường công sở… Đó là nền tảng để sinh viên có kỳ thực tập thành công, chuẩn bị cho công việc sau này.
>>> Xem thêm: Kỹ năng mềm giúp tăng cơ hội xin việc: 7 bước rèn sinh viên cần biết
5 kỹ năng cần tập luyện khi đi thực tập
Trong bối cảnh thị trường lao động hiện nay, có một số kỹ năng mà dù làm việc ở ngành nghề, vị trí nào sinh viên cũng nhất định cần trau dồi.
Kỹ năng giao tiếp
Giao tiếp ở môi trường học thuật hay doanh nghiệp đòi hỏi sự rõ ràng, ngắn gọn và phù hợp với kênh (email, meeting, báo cáo).
Nhà tuyển dụng xếp kỹ năng giao tiếp vào nhóm các kỹ năng cần thiết nhất ở ứng viên trong nhiều báo cáo ngành, theo LinkedIn liệt kê giao tiếp và lãnh đạo là những kỹ năng mềm hàng đầu mà doanh nghiệp cần. Tập luyện kỹ năng khi đi thực tập trong đó có giao tiếp là rất cần thiết. Kỹ năng này giúp sinh viên giảm sai sót trong công việc và tạo ấn tượng chuyên nghiệp.
Quản lý thời gian và công việc
Kỳ thực tập thường yêu cầu sinh viên xử lý nhiều phần việc với thời hạn chặt chẽ. Điều này có thể khiến các bạn chưa kịp làm quen.
Tập luyện kỹ năng khi đi thực tập trong đó có kỹ năng quản lý thời gian giúp sinh viên phân bổ nguồn lực, sử dụng công cụ (lịch, quản lý công việc) và giao tiếp khi cần xin lùi deadline. Kết hợp phương pháp như Pomodoro hay ma trận Eisenhower sẽ giúp thực tập sinh tăng hiệu suất mà vẫn đảm bảo chất lượng.
Sử dụng công cụ công nghệ đặc biệt là AI
Trong kỷ nguyên số, việc thành thạo công cụ là lợi thế lớn đối với sinh viên, đặc biệt là trong thời điểm mới bước vào công việc ở doanh nghiệp như kỳ thực tập.
Nắm vững Excel nâng cao, Google Workspace, công cụ quản lý dự án (Trello, Asana), và đặc biệt là hiểu cách ứng dụng AI (ChatGPT, Bard, công cụ phân tích dữ liệu) giúp thực tập sinh làm việc nhanh hơn, phân tích thông tin tốt hơn và sản xuất đầu ra chất lượng hơn.
Do đó, sinh viên cần tập luyện kỹ năng khi đi thực tập đặc biệt là kỹ năng sử dụng công cụ công nghệ, AI.
Tư duy phản biện và giải quyết vấn đề
Doanh nghiệp cần nhân lực biết phân tích vấn đề, đưa ra giả thuyết và kiểm chứng. Tư duy phản biện giúp thực tập sinh không chấp nhận câu trả lời bề mặt mà tìm kiếm nguyên nhân gốc rễ, đề xuất giải pháp khả thi và trình bày luận cứ thuyết phục, khi thực hiện báo cáo, nghiên cứu thị trường hay tối ưu quy trình.
Kỹ năng này đặc biệt cần thiết và cần được xếp vào nhóm kỹ năng cần tập luyện kỹ năng khi đi thực tập của sinh viên.
Làm việc nhóm và thích ứng văn hóa doanh nghiệp
Làm việc nhóm hiệu quả đòi hỏi kỹ năng thỏa hiệp, phân công nhiệm vụ, trao đổi phản hồi mang tính xây dựng. Thêm vào đó, khả năng hiểu và thích nghi với văn hoá tổ chức giúp thực tập sinh giảm rủi ro vi phạm quy tắc ngầm và nhanh chóng thích nghi.
Hiện nay, nhiều nhà tuyển dụng đánh giá cao ứng viên có khả năng hòa nhập văn hóa doanh nghiệp vì điều này làm giảm rủi ro đào tạo lại.
Do đó, sinh viên cần tập luyện kỹ năng khi đi thực tập trong đó có làm việc nhóm và thích ứng với văn hoá doanh nghiệp.
>>> Xem thêm: Kỹ năng giao tiếp ứng xử trong môi trường học thuật: Nền tảng quan trọng cho SV hiện đại
Sinh viên cần làm gì để tập luyện kỹ năng khi đi thực tập?
Tập luyện kỹ năng khi đi thực tập rất cần thiết, là yếu tố quyết định đến việc thích ứng với môi trường doanh nghiệp, khả năng thể hiện năng lực bản thân của sinh viên. Nhiều sinh viên nghĩ quá trình tập luyện này khó. Tuy nhiên, sinh viên có thể tham khảo các bước sau để tập luyện kỹ năng khi đi thực tập thuận lợi hơn.
Nghiên cứu và lập kế hoạch học tập
Trước khi nhận thực tập, sinh viên cần dành thời gian tìm hiểu doanh nghiệp: sứ mệnh, sản phẩm, quy trình chính và mô tả công việc thực tế.
Việc này giúp đặt ra mục tiêu học cụ thể (ví dụ: trong 8 tuần thực tập, hoàn thành 3 báo cáo phân tích, học 2 công cụ nội bộ). Một kế hoạch rõ ràng giúp sinh viên chủ động xin việc và giao tiếp hiệu quả với người hướng dẫn, hữu ích để nâng cao hiệu quả của việc tập luyện kỹ năng khi đi thực tập.
Học tập qua việc trải nghiệm thực tế
Đừng chỉ nhận những nhiệm vụ an toàn; hãy chủ động xin tham gia dự án nhỏ hoặc hỗ trợ các công việc phức tạp hơn để học nhanh.
Thực hành trực tiếp là con đường ngắn nhất để rèn kỹ năng làm việc nhóm, quản lý thời gian và tư duy giải quyết vấn đề. Sau mỗi dự án nhỏ, sinh viên có thể viết báo cáo rút kinh nghiệm để hệ thống hoá bài học và tự tích luỹ kinh nghiệm cho mình. Đây là một bí quyết hiệu quả để tập luyện kỹ năng khi đi thực tập.
Thu thập phản hồi và hành động cải thiện
Sinh viên có thể yêu cầu phản hồi có cấu trúc từ người hướng dẫn, đồng nghiệp và khách hàng nội bộ. Bạn hãy ghi lại các điểm mạnh và điểm cần khắc phục, đặt mục tiêu cải thiện theo tuần. Phản hồi chính là nguồn dữ liệu quan trọng để tập luyện kỹ năng khi đi thực tập và hoàn thiện kiến thức, kinh nghiệm còn thiếu.
Sử dụng công cụ công nghệ để học tập
Sinh viên thực tập hãy nhanh nhạy tận dụng khoá học online, tài liệu hướng dẫn nội bộ và các công cụ AI để hỗ trợ tác vụ. Ví dụ, các bạn dùng AI để soạn email, tóm tắt báo cáo thị trường, hoặc tạo bản trình chiếu; dùng Trello/Notion để quản lý tiến độ.
Việc lồng công cụ vào quá trình làm việc giúp bạn làm việc hiệu quả hơn và học nhanh hơn. Do đó đây là việc bạn cần tập luyện kỹ năng khi đi thực tập.
Ghi chép nhật ký thực tập và hoàn thiện CV
Bạn hãy tập luyện thói quen ghi nhật ký hàng tuần về nhiệm vụ, kỹ năng học được và kết quả đạt được. Từ các sản phẩm thực tế (báo cáo, slide, phân tích), bạn có thể làm dày thêm những kinh nghiệm việc làm trong CV, có chọn lọc để làm bằng chứng năng lực khi xin việc.
CV với thông tin năng lực học tập, kinh nghiệm làm việc phong phú sẽ là điểm cộng với nhà tuyển dụng. Để có được bản hồ sơ năng lực cá nhân tốt, việc ghi chép nhật ký thực tập rất quan trọng. Do đó, đây là một kinh nghiệm tập luyện kỹ năng khi đi thực tập sinh viên cần lưu ý.
Kết luận
Kỳ thực tập không chỉ là giai đoạn phải trải qua trước khi ra trường mà là cơ hội quý giá để tập luyện kỹ năng khi đi thực tập: từ giao tiếp chuyên nghiệp, quản lý thời gian, tư duy phản biện đến sử dụng công nghệ và làm việc nhóm.
Sự chủ động trong chuẩn bị, học bằng hành động, thu nhận phản hồi và ứng dụng công nghệ (trong đó AI là công cụ bổ trợ quan trọng) sẽ giúp sinh viên chuyển đổi thành ứng viên có giá trị thực sự trên thị trường lao động.
Hãy xem kỳ thực tập như một dự án nghề nghiệp: lập kế hoạch, thực hiện có hệ thống, đo lường tiến bộ và đưa ra bằng chứng cụ thể. Đó chính là cách bạn biến trải nghiệm ngắn hạn thành nền tảng dài hạn cho sự nghiệp.
Kỹ năng viết CV cho sinh viên mới ra trường dễ dàng chinh phục nhà tuyển dụng
Viết Chung
Ảnh: Internet
11 lượt xem
28-11-2025
