Cơ hội và thách thức khi học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2

Học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 mang lại khá nhiều lợi ích: mở rộng kiến thức, trau dồi kỹ năng thực tế có thêm thu nhập… Tuy nhiên, làm sao để cân bằng giữa việc học ngành nghề chính và trải nghiệm thêm công việc là điều sinh viên cần cân nhắc.

Tìm hiểu về học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2

Trong quá trình định hướng nghề và học đại học, sinh viên có thể chọn lựa làm thêm 1-2 nghề tay trái, bên cạnh ngành học chính. Việc này được nhiều bạn coi như một cách để có thêm kiến thức, trải nghiệm, thu nhập.

Khái niệm “nghề tay trái”

Nghề tay trái là nghề phụ, nghề làm thêm bên ngoài công việc chính hoặc học chính. Đó là công việc bạn làm để tăng thu nhập, tích lũy kinh nghiệm, phát triển kỹ năng nhưng không phải là nghề bạn đặt mục tiêu theo đuổi lâu dài.

Nghề tay phải là nghề chính mà bạn lựa chọn để theo đuổi, gắn bó lâu dài – nghề bạn định hướng học tập trong đại học và phát triển sự nghiệp sau này.

Vậy tại sao nhiều bạn sinh viên lại chọn học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2?

Tại sao sinh viên năm 2 hay học thêm nghề tay trái?

Nghề tay trái giúp sinh viên có cơ hội trải nghiệm môi trường làm việc thực tế, trau dồi kiến thức nếu đó là nghề phù hợp với ngành học của các bạn hoặc kỹ năng mềm.

Bên cạnh đó, các bạn còn có thêm một nguồn thu nhập, trang trải chi phí học tập, sinh hoạt. Học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 cũng có thể coi là cơ hội để làm đẹp CV, hồ sơ ứng tuyển vào các doanh nghiệp sau khi tốt nghiệp.

Sinh viên thường học thêm nghề tay trái khi đang học năm 2 bởi đây là lúc các bạn đã có năm đầu làm quen với môi trường học tại đại học, tương đối ổn định trong cuộc sống ở các thành phố lớn.

Nhiều trường đại học bắt đầu cho sinh viên làm quen với các môn chuyên ngành khi học năm 2. Điều này giúp các bạn có kiến thức, kỹ năng nhất định để thử sức trong những môi trường làm việc khác nhau. Ngoài ra, sinh viên năm 2 thường có suy nghĩ đi làm thêm, tích luỹ công việc trước khi bắt đầu bước vào năm 3, năm 4 và tốt nghiệp.

Do đó, học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 là hoạt động vừa sức, tương đối phù hợp với mong muốn trải nghiệm nghề nghiệp sớm của các bạn.

>>> Xem thêm: 5 bước định hướng nghề nghiệp bản thân cho học sinh, sinh viên

Cơ hội khi học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2

Học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 giúp các bạn có thêm cơ hội nghề nghiệp, tăng khả năng có việc làm sau khi tốt nghiệp.

Nền tảng để có thể làm đúng ngành sau này

Một khảo sát của TopDev (2023) cho biết: 45% nhà tuyển dụng công nghệ ưu tiên sinh viên đã có “project thực tế, công việc Freelance hay làm thêm” hơn là các sinh viên chỉ học lý thuyết. Trải nghiệm nghề nghiệp sớm dù là ngành nghề đúng chuyên môn được đào tạo hay nghề tay trái cũng giúp sinh viên có thêm kiến thức, kỹ năng thực tế và chuyên môn nhất định về công việc nào đó.

Đây là nền tảng để các bạn xây dựng hồ sơ xin việc phong phú và tích luỹ kỹ năng thực tế trước khi thực sự bước vào giai đoạn phỏng vấn với các nhà tuyển dụng sau khi tốt nghiệp.

Mở rộng hiểu biết ngành nghề

Học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2, bạn có thể tiếp xúc với ngành mới dù chưa được học, được đào tạo bài bản. Đó là những hiểu biết phong phú, cần thiết về ngành nghề và thị trường lao động nói chung.

Nhìn chung, dù làm việc chuyên môn ở doanh nghiệp, ngành nghề nào, bạn cũng cần có hiểu biết chung về thị trường lao động và một số kỹ năng mềm chung cơ bản. Trải nghiệm nghề tay trái khi đang học năm 2, sinh viên có khoảng thời gian phù hợp, đủ dài để trau dồi những điều này trước khi tốt nghiệp.

Tăng khả năng “không thất nghiệp”

Câu hỏi “học gì để không thất nghiệp?” là băn khoăn của nhiều sinh viên. Thực tế, rất khó có đáp án chính xác cho câu hỏi này. Nhất là trong giai đoạn bùng nổ về thông tin, các công nghệ mới tác động, thị trường lao động liên tục có sự thay đổi để đáp ứng và phát triển.

Với việc học thêm nghề tay trái khi là sinh viên năm 2, ít nhất, các bạn có kỹ năng bổ trợ giúp bạn linh hoạt hơn nếu công việc chuyên môn chính gặp khó khăn. Những kiến thức, kỹ năng tưởng chừng là phụ có thể biến thành cơ hội tốt để phát triển nghề nghiệp trong thế giới nhiều biến động hiện nay.

Rủi ro và thách thức

Tuy mang lại một số cơ hội nhưng học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 cũng tiềm ẩn một số rủi ro.

Ảnh hưởng đến việc học

Nhiều sinh viên năm 2 mải mê làm thêm nghề tay trái, dẫn đến mất thời gian, ảnh hưởng sức khoẻ, không tập trung cho việc học. Việc này có thể dẫn đến sinh viên nợ môn, học lại, không tốt nghiệp đúng hạn…

Ví dụ một sinh viên hướng nghiệp kỹ thuật công nghệ, học lập trình nhưng làm thêm nghề tay trái là quản lý siêu thị mini. Công việc không bổ trợ được nhiều cho ngành học chính nhưng chiếm nhiều thời gian, khiến bạn sinh viên mệt mỏi, thường xuyên nghỉ học trên lớp, kết quả các kỳ thi giảm sút.

Cuối cùng, sinh viên buộc phải học lại, tốn thời gian, chi phí. Những kinh nghiệm làm quản lý siêu thị cũng không quá ấn tượng với các doanh nghiệp công nghệ khi bạn dùng CV đi xin việc sau này.

Mất cân bằng sức khoẻ, tâm lý

Tập trung quá nhiều thời gian, công sức cho nghề tay trái có thể gây mệt mỏi, áp lực, ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần và động lực học chính của sinh viên. Trong khi, những kiến thức và kỹ năng nghề này có thể không hỗ trợ cho việc phát triển chuyên môn chính.

Mất cân bằng sức khoẻ, stress có thể khiến sinh viên năm 2 mất động lực học tập. Trong khi lẽ ra, đây là khoảng thời gian quan trọng các bạn nên dành để trau dồi kiến thức, kỹ năng, và cân đối với việc học.

Tốn thời gian, thậm chí tiền bạc

Nôn nóng học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2, nhiều bạn có thể rơi vào “bẫy” việc nhẹ lương cao, ra trường được tuyển dụng ngay thậm chí lừa đảo có tổ chức.

Hiện nay, nhiều kênh báo chí, truyền thông chính thống cảnh báo tình trạng lừa đảo sinh viên tham gia các công việc làm thêm, nghề tay trái với lời hứa hẹn: việc nhẹ, lương cao, làm đẹp CV… Nhưng nhiều trường hợp đây hoàn toàn là “bẫy” lừa đảo của các đối tượng xấu.

Rơi vào những tình huống này, sinh viên dễ mất thời gian, tiền bạc thậm chí ảnh hưởng đến an toàn bản thân, trong khi không thu được kiến thức, kỹ năng gì. Do đó, việc trải nghiệm nghề nghiệp sớm cũng cần được sinh viên cân nhắc về độ an toàn, đúng luật pháp.

>>> Xem thêm: 6 bước lập kế hoạch học theo định hướng ngành nghề phù hợp

Học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2: Tín hiệu chủ động hay dấu hiệu bất ổn?

Sinh viên năm 2 học thêm nghề tay trái có thể được nhìn nhận theo hai hướng khác nhau: chủ động trải nghiệm nghề nghiệp sớm và chưa có định hướng nghề rõ ràng. Thực tế, cả hai đều có thể đúng tùy từng trường hợp cụ thể.

Thiện tư duy chủ động trải nghiệm nghề nghiệp

Nhiều sinh viên bắt đầu học nghề tay trái vì muốn tự chủ về tài chính, rèn luyện kỹ năng sớm và thử nghiệm môi trường nghề nghiệp. Đây là dấu hiệu tốt, phản ánh rằng sinh viên ngày nay không còn thụ động chờ cơ hội, mà biết tạo ra cơ hội cho chính mình.

Theo báo cáo “Vietnam Graduate Employment Report 2023” của Navigos Group, 65% sinh viên năm 2–3 đã từng hoặc đang tham gia công việc làm thêm, và trong đó hơn 40% chọn công việc có liên quan đến ngành học chính. Điều này cho thấy phần lớn sinh viên không chỉ làm để kiếm tiền mà còn xem đó là một phần trong lộ trình phát triển nghề nghiệp.

Khi được định hướng đúng, việc thêm học nghề tay trái cho sinh viên năm 2 giúp các bạn

• Phát triển năng lực nghề nghiệp sớm hơn bạn bè
• Mở rộng quan hệ, trải nghiệm thực tế
• Tăng khả năng thích ứng khi bước vào thị trường lao động

Đây chính là biểu hiện rõ ràng của “tư duy hướng nghiệp chủ động” – một kỹ năng quan trọng trong thời đại nghề nghiệp biến động nhanh như hiện nay.

Dấu hiệu của sự thiếu chắc chắn trong định hướng nghề

Tuy nhiên, ở góc nhìn khác, việc quá sớm tìm nghề tay trái đôi khi cũng phản ánh sự thiếu niềm tin vào nghề chính, hoặc thiếu định hướng nghề rõ ràng ngay từ đầu.

Không ít sinh viên chia sẻ rằng họ học thêm nghề phụ vì “ngành học chính không chắc có việc”, “sợ ra trường thất nghiệp”, hoặc “học theo mong muốn của gia đình nhưng không thấy hứng thú”.

Theo khảo sát của Bộ GD&ĐT (2023), gần 30% sinh viên tốt nghiệp làm việc trái ngành, phần lớn do thiếu định hướng nghề nghiệp ngay từ đầu.

Do đó, đây là dấu hiệu cho thấy hướng nghiệp ban đầu chưa đủ sâu và thực tế, khiến sinh viên phải “tự tìm lối thoát” bằng nghề phụ. Nếu kéo dài, điều này có thể dẫn đến:

• Mất tập trung vào ngành học chính.
• Bỏ dở chương trình học giữa chừng.
• Chuyển ngành hoặc làm trái ngành sau khi tốt nghiệp, gây lãng phí thời gian, chi phí, công sức.

Giải pháp: Biến nghề tay trái thành cơ hội hướng nghiệp mở rộng

Thay vì nhìn nhận cực đoan (chỉ tích cực hoặc tiêu cực), học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 nên được xem như một phần trong tiến trình khám phá bản thân và định hình nghề nghiệp, với điều kiện phải có định hướng rõ ràng.

Một số gợi ý giúp sinh viên cân bằng việc học thêm nghề tay trái và học ngành nghề chuyên môn chính

• Xác định rõ mục tiêu học nghề tay trái: làm vì kỹ năng, trải nghiệm hay thu nhập? Khi rõ mục tiêu, bạn dễ kiểm soát thời gian và kỳ vọng.
• Liên kết nghề tay trái với nghề chính: ví dụ sinh viên kinh tế có thể làm thêm kế toán, sinh viên công nghệ làm freelancer lập trình hoặc thiết kế web, sinh viên ngôn ngữ làm gia sư, dịch thuật… để vừa làm vừa trau dồi chuyên môn chính
• Tìm sự tư vấn hướng nghiệp sớm: từ giảng viên, cố vấn học tập, hoặc trung tâm hướng nghiệp của trường, để đảm bảo nghề tay trái không làm lệch định hướng nghề chính.
• Đánh giá lại định hướng sau mỗi học kỳ: nếu nghề phụ khiến bạn thấy hứng thú hơn nghề chính, hãy phân tích kỹ nguyên nhân, liệu đó là do sở thích nhất thời hay năng lực thật sự phù hợp?

Định hướng nghề hợp lý trong khi học thêm nghề tay trái

Việc học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 chỉ thật sự mang lại giá trị khi người học biết mình đang học để làm gì và làm chủ được định hướng nghề của bản thân. Trong bối cảnh thị trường lao động đang thay đổi nhanh chóng, hướng nghiệp không còn là việc “chọn một nghề rồi theo suốt đời”, mà là quá trình liên tục cập nhật kỹ năng và điều chỉnh mục tiêu nghề nghiệp cho phù hợp.

Định hướng nghề nghiệp cần được chủ động, có chiến lược

Sinh viên nên chủ động xây dựng kế hoạch học tập và rèn luyện kỹ năng theo định hướng nghề, thay vì chỉ học theo cảm tính. Việc tham gia các khóa học nghề phụ, chương trình trải nghiệm nghề nghiệp sớm, hay các buổi tư vấn hướng nghiệp ở trường sẽ giúp bạn:

• Hiểu rõ năng lực, sở thích và giá trị nghề nghiệp của bản thân.
• Phát hiện sớm các kỹ năng còn thiếu để điều chỉnh lộ trình học.
• Kết nối với môi trường thực tế, từ đó định hình mục tiêu nghề rõ ràng hơn.

Theo báo cáo của Bộ Lao động – Thương binh & Xã hội (2024), sinh viên được định hướng nghề sớm có khả năng tìm được việc làm đúng ngành cao hơn 1,8 lần so với nhóm không có kế hoạch nghề rõ ràng. Điều này cho thấy việc định hướng đúng ngay trong thời sinh viên là yếu tố then chốt giúp giảm rủi ro thất nghiệp sau tốt nghiệp.

Cha mẹ và nhà trường cần đồng hành trong hướng nghiệp

Một thực tế phổ biến hiện nay là phụ huynh ít khi hiểu rõ năng lực, sở thích nghề của con, trong khi nhà trường lại chưa đủ nguồn lực hướng nghiệp cá nhân hóa cho từng học sinh. Việc này khiến nhiều sinh viên chọn sai ngành, dẫn đến học nghề tay trái như một “phương án cứu cánh”.

Để khắc phục, cha mẹ và nhà trường cần đồng hành trong các hoạt động hướng nghiệp:

• Cha mẹ nên khuyến khích con khám phá nghề qua trải nghiệm thực tế thay vì áp đặt lựa chọn.
• Nhà trường nên tổ chức talkshow, chương trình thực tập, hoặc hoạt động trải nghiệm nghề nghiệp sớm để giúp sinh viên “chạm” được vào môi trường thật của các nghề.

Kết hợp giữa nghề chính và nghề tay trái: công thức linh hoạt của thời đại AI

Trong thời đại trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số, khái niệm nghề nghiệp đã trở nên linh hoạt hơn bao giờ hết. Một sinh viên có thể vừa học nghề chính, vừa trau dồi nghề tay trái liên quan, và dùng công nghệ để hỗ trợ cho cả hai.
Ví dụ:

• Sinh viên Marketing học thêm nghề thiết kế hoặc content AI để hỗ trợ chiến dịch truyền thông.
• Sinh viên Công nghệ thông tin học thêm kỹ năng UX/UI hoặc viết kỹ thuật để mở rộng cơ hội nghề nghiệp.

Những kết hợp thông minh như vậy giúp sinh viên trở thành nguồn nhân lực đa năng, đáp ứng yêu cầu “đa kỹ năng – linh hoạt – tự học suốt đời” của thị trường.

Học thêm nghề tay trái cho sinh viên năm 2 không sai. Điều quan trọng là bạn hiểu rõ mình đang theo đuổi điều gì. Nếu được định hướng đúng, đó sẽ là bước đệm quý giá giúp sinh viên mở rộng tư duy nghề nghiệp và tăng năng lực thích ứng.
Còn nếu làm vì lo sợ, mơ hồ hoặc chạy theo trào lưu, bạn có thể phân tán nguồn lực, lãng phí thời gian và đánh mất động lực học tập.

Do đó, bạn hãy để mọi trải nghiệm – dù là nghề chính hay nghề phụ – thành một phần trong hành trình hướng nghiệp chủ động và tích cực của mình.

Bí quyết tham vấn chọn nghề và định hướng học tập hiệu quả cho học sinh, sinh viên năm 2025

Viết Chung