Có nên học song bằng đại học không? 5 vấn đề phụ huynh và học sinh cần biết

Trong bối cảnh thị trường lao động biến động mạnh và yêu cầu tuyển dụng ngày càng khắt khe, nhiều học sinh – phụ huynh bắt đầu đặt câu hỏi: “Có nên học song bằng đại học không?”. Đây không còn là lựa chọn dành riêng cho những bạn học vượt trội, mà đã trở thành xu hướng giáo dục mới, giúp sinh viên mở rộng kiến thức, gia tăng cơ hội nghề nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ rệt, chương trình song bằng cũng tiềm ẩn không ít áp lực và thách thức mà không phải ai cũng phù hợp.

Bài viết dưới đây đưa ra những góc nhìn toàn diện, giúp bạn và con đưa ra quyết định sáng suốt trước khi theo học chương trình này.

Học song bằng đại học là gì? Toàn cảnh mô hình đang được nhiều trường triển khai

Để trả lời được câu hỏi “có nên học song bằng đại học không”, trước hết học sinh và phụ huynh cần hiểu rõ bản chất của mô hình này.

Khái niệm song bằng đại học và sự khác biệt với học văn bằng 2 truyền thống

Học song bằng đại học là chương trình cho phép sinh viên theo học hai ngành cùng lúc tại cùng một trường hoặc giữa hai trường liên kết. Sinh viên sẽ được cấp hai tấm bằng đại học độc lập, có giá trị tương đương như học hai chương trình riêng biệt.

Điểm khác biệt lớn nhất giữa song bằng đại học và văn bằng 2 truyền thống nằm ở:

• Thời điểm học: Song bằng thường được đăng ký từ năm 1 – 2; văn bằng 2 được học sau khi đã tốt nghiệp một bằng đại học.
• Thời gian đào tạo: Song bằng có thể rút ngắn nhờ các môn học tương đương; văn bằng 2 thường kéo dài từ 1,5 – 2,5 năm bổ sung.
• Mục tiêu: Song bằng giúp sinh viên mở rộng năng lực đa ngành; văn bằng 2 chủ yếu để chuyển nghề hoặc nâng cao chuyên môn mới.

Nhìn vào đặc điểm trên, nhiều phụ huynh băn khoăn “có nên học song bằng đại học không khi khối lượng học tập tăng lên gấp đôi?”. Câu trả lời sẽ rõ ràng hơn khi xem xét lý do mô hình này bùng nổ thời gian qua.

Vì sao mô hình song bằng bùng nổ tại Việt Nam 5 năm gần đây

Trước khi đưa ra quyết định có nên học song bằng đại học không, chúng ta cần hiểu vì sao chương trình này phát triển mạnh trong thời gian ngắn như vậy. Một số nguyên nhân nổi bật gồm:

• Thị trường việc làm đang thay đổi nhanh: Doanh nghiệp không còn chỉ tuyển một chuyên môn mà ưu tiên những ứng viên có khả năng đa ngành, hiểu rộng nhiều lĩnh vực.
• Sự bùng nổ của công nghệ và AI: Các ngành nghề liên tục tái cấu trúc, đòi hỏi người lao động phải có khả năng thích nghi và học hỏi liên tục.
• Xu hướng “giảm rủi ro nghề nghiệp”: Nhiều sinh viên muốn vừa theo đuổi đam mê, vừa có một chuyên môn an toàn để giữ nền tảng thu nhập.
• Chính sách mở từ các trường đại học: Nhiều trường xây dựng chương trình hỗ trợ lộ trình nhẹ hơn, tạo điều kiện để sinh viên học song bằng mà không quá tải.

Chính những yếu tố này đã thúc đẩy nhu cầu học song bằng tăng mạnh, đặc biệt trong các nhóm ngành kinh tế, công nghệ, ngoại ngữ, truyền thông và quản trị.

>>> Xem thêm: Học nghề có tương lai không? Top 4 nghề hot đến năm 2030

Lợi ích lớn khi học song bằng đại học mà nhiều người chưa biết

Khi tìm hiểu có nên học song bằng đại học không, phần lớn học sinh phụ huynh chỉ nhìn thấy áp lực về thời gian và khối lượng học tập. Tuy nhiên, đằng sau đó là loạt lợi ích vượt xa những gì người học thường hình dung. Dưới đây là 7 giá trị nổi bật giúp lý giải vì sao mô hình này được nhiều sinh viên theo đuổi.

Mở rộng gấp đôi kiến thức chuyên sâu

Học song bằng đồng nghĩa sinh viên tiếp cận hai lĩnh vực chuyên môn cùng lúc. Không chỉ là học “nhiều hơn”, mà là tạo ra sự bổ trợ chéo giữa hai ngành, giúp người học nắm bắt vấn đề toàn diện hơn.

Ví dụ: Sinh viên học Công nghệ thông tin kết hợp Kinh tế sẽ hiểu cả tư duy kỹ thuật lẫn mô hình kinh doanh – một lợi thế lớn trong thời đại số. Đây cũng là lý do nhiều phụ huynh cân nhắc có nên học song bằng đại học không để tạo nền tảng kiến thức đa chiều cho con.

Lợi thế hồ sơ xin việc vượt trội

Trong bối cảnh tuyển dụng cạnh tranh, một bộ hồ sơ nổi bật không chỉ dựa vào điểm số mà còn dựa trên năng lực đa dạng. Việc sở hữu hai tấm bằng đại học giúp ứng viên gây ấn tượng mạnh ngay từ vòng lọc CV.

Doanh nghiệp đánh giá cao sinh viên học song bằng bởi:

• Có nền tảng kiến thức rộng.
• Khả năng thích ứng cao với nhiều vị trí.
• Hiểu vấn đề từ nhiều góc nhìn.

Vì vậy, khi đặt câu hỏi có nên học song bằng đại học không, lợi thế tuyển dụng chính là yếu tố thuyết phục nhất.

Khả năng chuyển đổi nghề nghiệp linh hoạt

Một trong những rủi ro lớn nhất của giới trẻ là chọn sai ngành. Song bằng giúp giảm thiểu nguy cơ này nhờ việc cung cấp hai lựa chọn nghề nghiệp song song. Sinh viên có thể:

• Chọn ngành 1 làm nghề chính.
• Dùng ngành 2 để chuyển nghề khi cần.
• Kết hợp cả hai để tạo ra hướng đi riêng.

Sự linh hoạt này khiến nhiều phụ huynh nhận ra việc cân nhắc có nên học song bằng đại học không là hoàn toàn cần thiết trong thời đại nghề nghiệp biến động liên tục.

>>> Xem thêm: Top 6 nghề hot dành cho sinh viên muốn học nghề khi đang học đại học

Mở rộng mạng lưới quan hệ học thuật – nghề nghiệp

Học hai ngành đồng nghĩa tiếp xúc với hai khoa, hai nhóm bạn học, hai hệ thống giảng viên và nhiều cơ hội tham gia câu lạc bộ, hoạt động học thuật. Điều này mở rộng networking của sinh viên một cách tự nhiên, tạo ra các mối quan hệ giá trị trong cả học tập lẫn nghề nghiệp sau này. Một mạng lưới mạnh giúp cải thiện đáng kể cơ hội việc làm và thăng tiến.

Cơ hội nhận học bổng hoặc các chương trình trao đổi quốc tế

Một số trường đại học ưu tiên sinh viên song bằng cho:

• Học bổng khuyến khích học tập.
• Học bổng lĩnh vực đa ngành.
• Chương trình trao đổi hoặc du học ngắn hạn.

Sinh viên có hồ sơ học tập đa lĩnh vực thường được đánh giá cao hơn vì thể hiện sự nỗ lực và tinh thần cầu tiến. Đây cũng là yếu tố khiến nhiều gia đình cân nhắc lại câu hỏi có nên học song bằng đại học không.

Rèn luyện tư duy đa ngành

Tư duy đa ngành (interdisciplinary thinking) được xem là một trong những kỹ năng quan trọng nhất mà doanh nghiệp tìm kiếm. Song bằng giúp sinh viên tư duy logic ở ngành thứ nhất, tư duy sáng tạo, tổng hợp ở ngành thứ hai và khả năng kết nối – phân tích vấn đề theo nhiều chiều.

Tư duy này đặc biệt quan trọng trong các ngành như marketing, truyền thông, công nghệ, tài chính, quản trị,… những lĩnh vực đòi hỏi sự giao thoa giữa nhiều ngành nghề.

Gia tăng cơ hội thăng tiến sớm trong doanh nghiệp

Nhân sự đa ngành thường có tốc độ thăng tiến nhanh hơn nhờ hiểu rõ quy trình làm việc của nhiều phòng ban, có khả năng giao tiếp hiệu quả với các bộ phận chuyên môn khác nhau và sớm đảm nhiệm các vị trí quản lý hoặc trưởng nhóm. Chính vì thế, khi học sinh và phụ huynh cân nhắc có nên học song bằng đại học không, yếu tố “lợi thế thăng tiến” luôn trở thành một trong những lý do quan trọng nhất để xem xét.

>>> Xem thêm: Nên học song song kỹ năng gì khi học đại học? 7 gợi ý giúp bạn vượt mặt hàng nghìn ứng viên

Thách thức khi học song bằng mà học sinh cần cân nhắc kỹ

Khi cân nhắc có nên học song bằng đại học không, học sinh và phụ huynh cần nắm rõ những khó khăn phổ biến dưới đây để đánh giá mức độ phù hợp của bản thân.

• Áp lực học tập cao gấp đôi: Sinh viên phải học hai chương trình cùng lúc, đồng nghĩa với việc phải tiếp thu lượng kiến thức lớn hơn hẳn so với mặt bằng chung.
• Khối lượng bài tập – đồ án dày đặc: Hai ngành đồng nghĩa với hai lịch nộp bài, hai lượt kiểm tra và hai bộ yêu cầu học thuật, khiến thời gian luôn trong trạng thái bị “đè nặng”.
• Thiếu thời gian dành cho sinh hoạt và hoạt động ngoại khóa: Lịch học dày đặc khiến sinh viên khó tham gia câu lạc bộ, thực tập hoặc trải nghiệm đại học một cách trọn vẹn.
• Rủi ro “học rộng nhưng không sâu”: Nếu không có kế hoạch rõ ràng, sinh viên dễ học theo kiểu chạy deadline, không đủ thời gian đào sâu kiến thức từng ngành.
• Học phí tăng đáng kể tùy trường: Một số trường tính phí theo tín chỉ hoặc theo ngành thứ hai, khiến tổng chi phí học tập cao hơn đáng kể.

Các nhóm đối tượng cực kỳ phù hợp để học song bằng đại học

Khi đi sâu tìm hiểu có nên học song bằng đại học không, phụ huynh và học sinh sẽ thấy rằng chương trình này không dành cho tất cả mọi người. Dưới đây là những nhóm đối tượng đặc biệt phù hợp và có khả năng phát huy tối đa giá trị của mô hình song bằng.

• Học sinh có định hướng nghề nghiệp rõ ràng: Đây là nhóm dễ xây dựng lộ trình học tập phù hợp, biết mục tiêu của từng ngành và hiểu cách kết hợp để tạo lợi thế trong tương lai.
• Học sinh giỏi tự học, có kỷ luật: Việc theo học song bằng đòi hỏi khả năng tổ chức thời gian, tự học và xử lý khối lượng bài vở lớn; những bạn có tính kỷ luật sẽ dễ thành công hơn.
• Người mong muốn mở rộng kiến thức đa ngành: Một số bạn trẻ yêu thích việc khám phá nhiều lĩnh vực, muốn vừa có chiều sâu vừa có chiều rộng kiến thức thì học song bằng là lựa chọn lý tưởng cho nhóm này.
• Người hướng đến vị trí quản lý hoặc các nghề đòi hỏi nền tảng kiến thức rộng: Các vị trí quản trị, kinh doanh, marketing, truyền thông, tài chính,… đều cần tư duy đa ngành, giúp người học có lợi thế thăng tiến sớm hơn.

Học song bằng đại học mất bao lâu? Lộ trình chi tiết cho học sinh – phụ huynh

Một trong những thắc mắc lớn nhất khi cân nhắc có nên học song bằng đại học không chính là thời gian hoàn thành chương trình sẽ kéo dài bao lâu. Thực tế, mỗi trường có cách tổ chức khác nhau, nhưng nhìn chung, lộ trình học song bằng có một số đặc điểm chung mà học sinh và phụ huynh cần nắm rõ.

Thời gian trung bình 4 – 5 năm hay dài hơn?

Thời gian học luôn là yếu tố được học sinh và phụ huynh quan tâm đầu tiên khi quyết định chọn học song ngành. Phần lớn sinh viên cần 4,5 – 5 năm để hoàn thành cả hai chương trình. Một số trường cho phép công nhận môn tương đương, nhờ đó giảm thời gian xuống còn khoảng 4 năm nếu sinh viên học nhanh. Tuy nhiên, với các ngành hoàn toàn khác nhau hoặc lịch học khó sắp xếp, thời gian có thể kéo dài 5 – 6 năm.

Lịch học song song hoặc dồn lớp – tùy từng trường

Hiện nay, các trường đại học tại Việt Nam thường triển khai theo hai mô hình chính:

• Học song song: Sinh viên vừa học ngành chính, vừa học thêm môn ngành thứ hai vào buổi tối, cuối tuần hoặc các tiết trống.
• Học dồn lớp theo từng giai đoạn: Trong một số học kỳ, sinh viên tập trung học ngành 1; những học kỳ khác ưu tiên ngành 2.

Mỗi mô hình có ưu – nhược điểm riêng và các trường thường tư vấn để sinh viên lựa chọn phù hợp với khả năng của mình.

Nhận bằng như thế nào? Bằng độc lập hay tích hợp?

Ở hầu hết các trường, sinh viên sẽ nhận hai bằng đại học độc lập, mỗi bằng ghi rõ ngành đào tạo và bảng điểm tương ứng. Một số chương trình liên kết quốc tế cấp bằng tích hợp, nghĩa là một văn bằng thể hiện hai chuyên ngành. Dù theo hình thức nào, bằng cấp đều có giá trị sử dụng hợp pháp và được chấp nhận khi xin việc, học sau đại học hoặc thi tuyển vào các vị trí chuyên môn.

>>> Xem thêm: Top 7 cách giúp con học đều các môn ở THPT phụ huynh không thể bỏ qua

Tiêu chí để quyết định có nên học song bằng đại học không

Để trả lời một cách chính xác câu hỏi “có nên học song bằng đại học không”, học sinh và phụ huynh cần dựa trên những tiêu chí đánh giá cụ thể thay vì cảm tính. Bảng dưới đây tổng hợp những yếu tố quan trọng nhất giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp với năng lực, điều kiện gia đình và định hướng nghề nghiệp của bản thân.

Kết luận

Tóm lại, việc có nên học song bằng đại học không phụ thuộc vào định hướng nghề nghiệp, sức khỏe, tài chính và khả năng tự học của mỗi sinh viên. Song bằng mang lại nhiều lợi thế về kiến thức, cơ hội việc làm và khả năng thăng tiến, nhưng đồng thời cũng đòi hỏi áp lực lớn và kỷ luật cao. Nếu học sinh có mục tiêu rõ ràng và được gia đình – nhà trường đồng hành, chương trình song bằng có thể trở thành lợi thế quan trọng cho tương lai.

Chọn nghề theo định hướng của cha mẹ hay sở thích?

Thanh Thuý