Theo khảo sát của CareerExplorer (2024), có tới 61% sinh viên thừa nhận đã chọn sai ngành học và phải chuyển hướng giữa chừng. Một trong những nguyên nhân lớn nhất là không hiểu rõ bản thân. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn chọn ngành theo tính cách MBTI – phương pháp giúp học sinh và phụ huynh tìm được con đường học tập phù hợp năng lực, sở thích và cá tính.
1. Vì sao nên chọn ngành theo tính cách MBTI?
Việc chọn ngành học không đơn giản chỉ dựa vào điểm thi hay lời khuyên từ người khác. Nhiều học sinh vẫn băn khoăn giữa chọn ngành theo sở thích hay điểm thi, trong khi yếu tố quan trọng hơn cả chính là tính cách cá nhân. Mô hình MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) giúp mỗi người hiểu rõ bản thân thuộc nhóm tính cách nào trong 16 nhóm phổ biến, từ đó dễ dàng xác định ngành nghề phù hợp.
Theo số liệu của The Myers & Briggs Foundation (2023), hơn 80% người tham gia đánh giá MBTI giúp họ hiểu rõ hơn về phong cách làm việc và định hướng nghề nghiệp cá nhân. MBTI không phải là “bản án nghề nghiệp”, mà là công cụ soi chiếu tính cách, từ đó gợi mở những con đường học tập, công việc phù hợp nhất.
Chẳng hạn, một học sinh có nhóm ENFP (nhiệt huyết, sáng tạo, hướng ngoại) sẽ phát huy tốt trong các ngành Truyền thông, Marketing hoặc Giáo dục – nơi họ được giao tiếp, truyền cảm hứng. Trong khi đó, nhóm ISTJ (nguyên tắc, kỷ luật, logic) lại phù hợp với các ngành như Kế toán, Luật hay Quản trị.
Tóm lại: hiểu rõ MBTI không chỉ giúp học sinh chọn ngành đúng ngay từ đầu, mà còn giúp phụ huynh tư vấn chọn ngành nghề khoa học, tránh áp đặt cảm tính.
2. Tổng quan 16 nhóm tính cách MBTI và xu hướng nghề nghiệp
MBTI chia thành 4 nhóm chính, mỗi nhóm có đặc điểm và hướng nghề nghiệp khác nhau — thông tin quan trọng khi chọn ngành theo tính cách MBTI. Dưới đây là phân tích chi tiết để phụ huynh và học sinh dễ hình dung cách áp dụng MBTI khi chọn ngành theo tính cách MBTI, giúp định hướng nghề nghiệp rõ ràng hơn.
>>> Xem thêm: Top 7 Bài Test Định Hướng Nghề Nghiệp Được Chuyên Gia Khuyên Dùng
2.1. Nhóm Nhà lãnh đạo (Analysts) – INTJ, INTP, ENTJ, ENTP
Những người thuộc nhóm này thường có tư duy chiến lược, logic và thích giải quyết vấn đề phức tạp. Họ làm việc độc lập tốt và thường có tầm nhìn xa.
Ngành học phù hợp: Công nghệ thông tin, Kinh tế, Quản trị chiến lược, Khoa học dữ liệu, Tài chính, Kỹ thuật phần mềm.
Ví dụ, sinh viên ngành Khoa học dữ liệu hoặc Phân tích kinh doanh có thể vận dụng khả năng tư duy logic của nhóm Analyst để đưa ra giải pháp dựa trên dữ liệu – một lĩnh vực đang tăng trưởng mạnh mẽ. Theo báo cáo của World Economic Forum 2024, nhu cầu nhân lực trong ngành này tăng hơn 28% mỗi năm.
2.2. Nhóm Người hòa đồng (Diplomats) – INFJ, INFP, ENFJ, ENFP
Đây là nhóm những người có trực giác cao, yêu thương con người và thích tạo ra giá trị xã hội. Họ thường hướng tới công việc mang ý nghĩa nhân văn, giúp đỡ người khác.
Ngành học phù hợp: Truyền thông, Tâm lý học, Giáo dục, Xã hội học, Ngôn ngữ học.
Ví dụ, ENFP và ENFJ thường tỏa sáng trong lĩnh vực truyền thông – ngành đòi hỏi khả năng kết nối và sáng tạo cảm xúc. Một số trường đại học trong nước hiện đã có chương trình đào tạo Truyền thông đa phương tiện với học phí vừa phải, phù hợp cho học sinh tỉnh lẻ mong muốn phát triển lĩnh vực này.
Đối với INFJ hoặc INFP, công việc tư vấn học đường hoặc trị liệu tâm lý sẽ phù hợp hơn – nơi họ có thể phát huy khả năng lắng nghe, thấu hiểu người khác. Đây cũng là ngành học phù hợp với người hướng nội, nơi sự cảm thông trở thành thế mạnh.
2.3. Nhóm Người nguyên tắc (Sentinels) – ISTJ, ISFJ, ESTJ, ESFJ
Nhóm này có đặc điểm kỷ luật, đáng tin cậy và chú trọng chi tiết. Họ thường là người thực tế, thích công việc có quy trình rõ ràng.
Ngành học phù hợp: Kế toán, Quản lý nhân sự, Luật, Ngân hàng, Hành chính công.
Theo báo cáo của VietnamWorks (2024), ngành tài chính – kế toán vẫn nằm trong top 5 ngành dễ xin việc với mức tăng trưởng nhu cầu tuyển dụng ổn định 8-10% mỗi năm.
Nhóm ISTJ và ESTJ sẽ phát huy tốt trong môi trường có cấu trúc và quy định rõ ràng, như doanh nghiệp lớn hoặc cơ quan nhà nước. ISFJ và ESFJ thì phù hợp với lĩnh vực chăm sóc khách hàng, giáo dục, hay hành chính – nơi họ thể hiện sự chu đáo và tận tâm.
2.4. Nhóm Người khám phá (Explorers) – ISTP, ISFP, ESTP, ESFP
Nhóm này linh hoạt, yêu thích trải nghiệm và thường sáng tạo trong hành động. Họ không ngại thử thách, thích công việc có tính ứng dụng cao.
Ngành học phù hợp: Thiết kế đồ họa, Du lịch, Marketing, Sự kiện, Kỹ thuật, Nghệ thuật.
Ví dụ, nhóm ISFP hoặc ESFP sẽ tỏa sáng trong các ngành học dành cho người thích sáng tạo như thiết kế, truyền thông hoặc sản xuất nội dung. Theo LinkedIn Emerging Jobs Report 2024, lĩnh vực sáng tạo kỹ thuật số đang có tốc độ tăng trưởng nhân lực cao nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương (tăng 33%/năm).
3. Cách xác định nhóm tính cách MBTI của bản thân
Để chọn ngành theo tính cách MBTI một cách hiệu quả, học sinh có thể bắt đầu bằng việc thực hiện bài kiểm tra MBTI trực tuyến miễn phí tại các trang uy tín như 16personalities.com. Sau khi hoàn thành, bạn sẽ nhận được kết quả gồm 4 chữ cái – đại diện cho 4 khía cạnh tính cách cơ bản:
- Hướng nội (I) hay hướng ngoại (E)
- Trực giác (N) hay cảm giác (S)
- Lý trí (T) hay cảm xúc (F)
- Đánh giá (J) hay linh hoạt (P)
Kết quả này giúp bạn hiểu rõ bản thân hơn để chọn ngành theo tính cách MBTI một cách chính xác, giảm nguy cơ chọn sai ngành. Tuy nhiên, cần nhớ rằng MBTI chỉ là công cụ định hướng – không phải “kim chỉ nam tuyệt đối” cho tương lai. Vì vậy, bạn nên kết hợp với hướng dẫn chọn ngành đúng năng lực, xem xét điểm mạnh học tập, sở thích cá nhân và định hướng nghề nghiệp lâu dài.
Phụ huynh cũng nên coi MBTI là công cụ hỗ trợ chọn ngành theo tính cách MBTI, giúp đồng hành cùng con thay vì ép buộc theo “ngành hot”. Sự phù hợp lâu dài giữa tính cách và công việc mới là yếu tố quyết định để con phát triển bền vững.
4. Gợi ý chọn ngành học phù hợp với từng nhóm MBTI
Chọn ngành theo tính cách MBTI giúp học sinh THPT hiểu rõ hơn về bản thân để đưa ra quyết định đúng đắn cho tương lai. Mỗi nhóm MBTI có ưu thế và thiên hướng nghề nghiệp khác nhau, có người phù hợp với công việc sáng tạo, có người lại tỏa sáng trong môi trường phân tích hoặc quản lý. Việc xác định nhóm MBTI và đối chiếu với đặc điểm ngành học sẽ giúp bạn tránh rơi vào tình trạng chọn ngành không phù hợp – nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chán học, đổi ngành hoặc thất nghiệp sau tốt nghiệp.
>>> Xem thêm: Top 10 câu hỏi quiz định hướng nghề nghiệp giúp bạn chọn đúng việc làm phù hợp
4.1. Dành cho học sinh THPT
Ở giai đoạn quan trọng này, học sinh cần chọn ngành theo tính cách MBTI kết hợp với năng lực học tập và sở thích thực tế để đạt hiệu quả cao nhất. Ví dụ:
- Học sinh nhóm INTP có tư duy logic, giỏi Toán và yêu thích công nghệ nên cân nhắc các ngành như Khoa học máy tính, Kỹ thuật phần mềm hoặc Phân tích dữ liệu – những lĩnh vực đòi hỏi khả năng tư duy độc lập và sáng tạo.
- Nhóm ENFP lại nổi bật với khả năng giao tiếp, sáng tạo và thích trải nghiệm mới, phù hợp với các ngành như Truyền thông đa phương tiện, Marketing hay Quan hệ công chúng, nơi họ có thể phát huy tối đa thế mạnh cá nhân.
Việc chọn ngành theo tính cách MBTI giúp học sinh hiểu rõ bản thân hơn, từ đó xác định hướng đi phù hợp và tránh được tình huống chọn ngành không phù hợp – nguyên nhân khiến gần 30% sinh viên năm nhất tại Việt Nam phải đổi ngành giữa chừng (theo Báo Tuổi Trẻ, 2023).
Sự kết hợp hài hòa giữa MBTI, năng lực học tập và sở thích không chỉ giúp học sinh chọn đúng ngành ngay từ đầu, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự nghiệp sau này.
4.2. Dành cho phụ huynh
Phụ huynh đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng con. Tuy nhiên, thay vì áp đặt, cha mẹ nên dựa trên MBTI và sở trường cá nhân của con để định hướng phù hợp.
Ví dụ: nếu con thuộc nhóm INFP – yêu thích sáng tạo, hướng nội, có thể định hướng theo các ngành Truyền thông, Tâm lý hoặc Viết lách. Ngược lại, con thuộc nhóm ESTJ nên theo đuổi Quản trị kinh doanh hoặc Luật, nơi phát huy khả năng lãnh đạo và tổ chức.
Ngoài ra, MBTI giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về cách học của con:
- Nhóm E (hướng ngoại) thích học theo nhóm, thảo luận.
- Nhóm I (hướng nội) học hiệu quả khi được yên tĩnh và tự nghiên cứu.
Hiểu con để đồng hành đúng cách là nền tảng giúp con tự tin trên hành trình nghề nghiệp.
>>> Xem thêm: Cha Mẹ Định Hướng Nghề Nghiệp Cho Con Như Thế Nào Để Không Áp Đặt?
5. Sai lầm thường gặp khi chọn ngành theo MBTI
Một số học sinh và phụ huynh hiểu sai về MBTI khi coi nó như “công cụ bói nghề”. Điều này dễ dẫn đến việc giới hạn lựa chọn của bản thân.
- Sai lầm 1: Nghĩ rằng “INFP chỉ hợp làm nghệ thuật”, “ENTJ chỉ làm sếp”. Thực tế, mỗi nhóm đều có thể thành công trong nhiều lĩnh vực khác nhau nếu biết rèn luyện kỹ năng.
- Sai lầm 2: Quá phụ thuộc vào test online, trong khi mỗi bài test có độ chính xác khác nhau.
- Sai lầm 3: Không kết hợp MBTI với xu hướng nghề nghiệp thực tế. Theo Vietnam Report 2024, các ngành thiếu nhân lực trong 5 năm tới gồm Công nghệ thông tin, Logistics và Y tế – nếu tính cách phù hợp, đây là cơ hội học sinh nên cân nhắc.
Để tránh sai lầm, học sinh nên kết hợp MBTI với các trắc nghiệm khác như Holland (kiểu nghề nghiệp) hoặc DISC (phong cách hành vi).
6. Kết luận: Dùng MBTI như kim chỉ nam, không phải khuôn mẫu
Chọn ngành theo tính cách MBTI giúp học sinh THPT hiểu rõ hơn về bản thân để đưa ra quyết định đúng đắn cho tương lai. Mỗi nhóm MBTI có ưu thế và thiên hướng nghề nghiệp khác nhau, có người phù hợp với công việc sáng tạo, có người lại tỏa sáng trong môi trường phân tích hoặc quản lý. Việc xác định nhóm MBTI và đối chiếu với đặc điểm ngành học sẽ giúp bạn tránh rơi vào tình trạng chọn ngành không phù hợp – nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chán học, đổi ngành hoặc thất nghiệp sau tốt nghiệp.
MBTI là công cụ giúp bạn hiểu bản thân và định hướng nghề nghiệp chính xác hơn, nhưng không nên rập khuôn. Mỗi học sinh có thể linh hoạt kết hợp chọn ngành theo tính cách MBTI với kinh nghiệm chọn ngành học, điểm mạnh học tập và xu hướng việc làm.
Nếu biết khai thác đúng, chọn ngành theo tính cách MBTI sẽ giúp học sinh tiết kiệm thời gian, học đúng ngành, làm đúng nghề, thay vì mất 2–3 năm loay hoay đổi hướng. Phụ huynh cũng nên coi MBTI như “kim chỉ nam” để đồng hành cùng con chứ không “chọn giùm con”.
Hải Ngân
54 lượt xem
28-11-2025
